خبرگزاری مهر- گروه هنر-محمد آسیابانی: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قدیمی‌ترین و در عین حال مهم‌ترین مرکز آفرینش‌های هنری برای تربیت فرهنگی فرزندان خانواده‌هاست. این مرکز همه ساله با تولید کتاب، فیلم، تئاتر، موسیقی و... سعی در جذب کودکان و پر کردن اوقات فراغت آنها را دارد. البته در این دهه به دلیل گسترش شبکه‌های ماهواره‌ای و پخش برنامه‌هایی جذاب که سنخیتی با فرهنگ ایرانی ندارند وظیفه کانون برای جذب حداکثری کودکان و نوجوان خطیرتر از قبل شده است گرچه کانون به اندازه انتظاراتی که از آن می‌رود، عمل نکرده است.
در گفتگویی با علیرضا حاجیان زاده مدیرعامل کانون به بررسی فعالیت‌های این نهاد فرهنگی مهم در حوزه تولیدات هنری به ویژه سینما پرداختیم. حاجیان زاده در این گفتگو ضمن بیان برنامه‌ریزی‌های کانون برای تولید آثار سینمایی به ورود کانون در عرصه اکران فیلم‌های حوزه کودک و نوجوان اشاره کرد.
*کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بلافاصله پس از تاسیس تبدیل به یکی از مهم‌ترین نهادهای تولید کننده فیلم شد و سینماگران مطرحی با آن همکاری می‌کردند. امروزه فعالیت‌های کانون در سینما کمرنگ شده و سال‌هاست که کانون دیگر نه فیلم جریان سازی تولید کرده و نه فیلمسازان مهمی چون روزهای دور را تربیت و حمایت کرده است. چطور شد که کانون به چنین وضعی دچار شد؟
-فعالیت‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کمرنگ نشده، بلکه دیگر رنگ‌ها بیشتر شده است. پیشتر کانون به عنوان تنها نهاد تولید هنری برای کودکان و نوجوانان یکه‌تاز بود و تمامی نیروها و امکانات نیز برای آن درنظر گرفته می‌شد، اما اکنون دستگاه‌های فرهنگی مختلف وارد شده و به طور طبیعی نیروها و امکانات پخش شده‌اند بنابراین نباید وضعیت فعلی کانون را با دهه ۶۰ یا سال‌های پیش از انقلاب مقایسه کرد.
نکته دیگر در این است فیلمسازانی که اکنون بزرگ و مطرح هستند نخستین کارها و تجربه‌های خود را با کانون انجام داده‌اند و به عبارتی شروع کار آنها با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بوده است. بزرگانی همچون عباس کیارستمی نیز که سال‌ها همکاری خود را با کانون ادامه داد در اصل از کارکنان کانون بود. در حال حاضر نیز فیلمسازان جوان و توانمندی مشغول گذراندن نخستین فعالیت خود با کانون هستند و امیدوارم تا چند دهه دیگر این هنرمندان نیز بدل به چهره‌های بزرگ سینمای ایران شوند.
*برنامه‌ای برای دعوت از هنرمندان مطرح و نام آشنا برای تولید آثار هنری به ویژه فیلم در کانون دارید؟
-ما دو رویکرد را برای همکاری با هنرمندان درنظر داریم؛ نخست جذب جوان‌های هنرمند و متعهد و دوم تعامل با بزرگان عرصه هنر و فرهنگ. رویکرد مهم کانون در نیروسازی است. ما هم‌اکنون مشغول شناسایی و جذب این هنرمندان هستیم و روش ما در این جذب نیز از طریق پایان‌نامه‌های دانشگاهی است. همچنین کانون برخی از تولیدات خود را نیز با بزرگان عرصه هنر شروع کرده است. به عنوان مثال اکنون فیلم «پایان رویاها» به کارگردانی محمدعلی طالبی با حمایت کانون در حال تولید است. همچنین تولید فیلمی را با کمال تبریزی شروع کرده‌ایم.
ما آماده همکاری با دیگر هنرمندان برجسته نیز هستیم. از برخی از آنها نیز برای برخی نشست‌های مشورتی و یا داوری در جشنواره‌های مختلف کانون بهره می‌بریم. به عنوان مثال چندی پیش نشست مشورتی با آقای مجید مجیدی سینماگر مطرح کشور داشتیم.
*تعدد رسانه‌ها در فضای مجازی و همچنین ماهواره باعث شده تا امروز حتی کودکان هم خوراک خود را از شبکه‌های ماهواره‌ای دریافت کنند و متاسفانه والدین نیز در این امر دخیل هستند. این مساله وظیفه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را بیش از پیش سنگین می‌کند. چه برنامه‌هایی برای مقابله با شبکه‌های ماهواره‌ای دارید؟
-بله امروز دیگر دیوارها و حصارها برداشته شده و کودکان و نوجوانان نیز از طریق فضای مجازی و شبکه های ماهواره‌ای با دنیا ارتباط دارند و به هیچ عنوان هم نمی‌توان جلوی این مساله را گرفت. مقام معظم رهبری نیز به این امر اشاره فرمودند که نمی‌توان این جاده را مسدود کرد و فقط باید از آن مراقبت کنیم. این مساله نشان می‌دهد که ما در عرصه‌های هنر و فضای مجازی باید آثار جذابی را برای گروه سنی کودک و نوجوان تولید کنیم. لزوما هم اینگونه نیست که بهترین آثار توسط هنرمندان مطرح و پیشکسوت ساخته می‌شود. جوانانی امروزه هستند که می‌توانند آثاری بسیار غنی و جذاب تولید کنند. برای این کار کانون دو مساله مهم را مدنظر دارد؛ نخست اینکه از ظرفیت‌ها و توانمندی بزرگان حوزه هنر استفاده کند و دوم اینکه زمینه را برای جذب جوانان خلاق بدون وارد شدن به مرحله آزمون و خطا فراهم آورد. کانون به اندازه وسع خود این دو کار را انجام می‌دهد. البته طبیعی است که حل همه مشکلات را نمی‌توان از کانون انتظار داشت. هیچ دستگاهی نیز به تنهایی نمی‌تواند به حل همه مشکلات این عرصه بپردازد بلکه باید دستگاه‌ها با هم هماهنگ باشند و یک سیاست تعاملی را پیش ببرند.
سازمان صدا و سیما، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، سازمان بهزیستی که مهدکودک‌ها را در زیرمجموعه خود دارد و معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش هرکدام ظرفیت‌هایی دارند که در کنار هم می‌توانند به حل مشکلات بپردازند. کانون برای شکل‌گیری این فضای تعاملی پیشقدم شده و از مسئولان دستگاه‌های مختلف برای همکاری و تعامل دعوت کرده است.
*پیشتر کانون در زمینه حمایت از اکران فیلم‌ها نیز فعال بود، اما اکنون این کار نیز رو به فراموشی سپرده شده است.
-اکران فیلم‌های گروه سنی کودک و نوجوان در زمره اولویت‌های کاری ما در سال ۱۳۹۵ است. ما سالن‌های پخش فیلم در مراکز مختلف کانون در سراسر کشور داریم. برخی از این سالن‌ها مجهزند که امکان اکران فیلم در آنها وجود دارد و برخی دیگر نیز باید سیستم‌ها‌یشان تجهیز و به‌روز شوند که در زمره برنامه‌های سال ۹۵ ماست. همچنین وزارت آموزش و پروش هم سالن‌هایی دارد که آنها را شناسایی کرده‌ایم که قرار است با همکاری کانون و معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش مجموعه‌ای از سالن‌ها را به اکران فیلم کودک اختصاص دهیم.
*این اکران به صورت بلیت فروشی است؟
-بله اما قرار است بلیت فروشی با شکل‌های مختلف صورت گیرد. مثلا اگر مدارس به شکل گروهی حضور پیدا کنند قطعا از تخفیف ویژه برخودار می‌شوند. همانطور که در حال حاضر وقتی مدارس در سالن‌های تئاتر ما حضور پیدا می‌کنند بلیت نیم‌بها در اختیارشان قرار می‌گیرد. ما البته در راستای این اکران با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در تعامل هستیم و سازمان سینمایی نیز از این حرکت استقبال و اعلام همکاری کرده است.
همچنین ما ۱۱۶ مرکز کتابخانه سیار داریم که مجهز به امکانات سمعی و بصری هستند. این کتابخانه‌ها در روستاها و مناطق مرزی حضور پیدا کرده و کتابرسانی می‌کنند. این مراکز فیلم‌ها را به شکل ویدیو پروجکشن در مدارس شهرهای دورافتاده نشان می‌دهند و برخی مدارس روستایی نیز که امکانات دارند این گروه‌ها بساط پخش فیلم خود را در مساجد و حسینیه‌ها پهن می‌کنند.
*وضعیت تولیدات هنری کانون در سال ۱۳۹۴ چگونه بود؟
-در سال گذشته ما ۶ عنوان تئاتر حرفه‌ای در حوزه کودک و نوجوان تولید و به نمایش گذاشتیم. در کنار این موارد ما تئاترهای دیگری را با عنوان «تئاتر مدرسه» تولید کردیم که شامل تبدیل نمایشی مفاهیمی از کتاب‌های درسی اول تا ششم بود. از اینگونه تئاتر ۱۷ عنوان تولید و در مدارس تهران و برخی استان‌های کشور به نمایش گذاشته شد. همچنین ما در حدود ۶ عنوان از کتاب‌های تولید کانون را در پروژه‌ای تحت عنوان «کتاب ــ تئاتر» به نمایش تبدیل کردیم. این اتفاق نیز برای نخستین بار در طول فعالیت کانون رخ داد.
در سال گذشته ما یک جریان «تریلی سیار تئاتر» را نیز به شکل گسترده ادامه دادیم. این نوع از تئاتر سابقه ۴۰ ساله در کانون دارد، اما در طول این مدت به شکل موردی در برخی استان‌ها حضور پیدا می‌کرد و تئاتری را به نمایش می‌گذاشت. ما در سال گذشته برای نخستین بار شرایطی را فراهم کردیم که این تریلی‌ها در همه استان‌های کشور حضور پیدا کرده و ۳۰۰ اجرا را به نمایش گذاشتند و هر اجرا نیز به طور متوسط چیزی در حدود دو هزار مخاطب داشت. این کار یک موجی را باعث شد و زمینه‌ای را فراهم کرد تا ما برای امسال ۷۰۰ اجرا را برنامه‌ریزی کنیم و استانداری‌ها نیز از این کار حمایت ویژه کرددند. این تریلی‌ها بیشتر در استان‌ها و مناطق محروم که هیچ فضای تئاتری در آن مناطق وجود ندارد حضور پیدا می‌کنند، بنابراین استقبال زیاد است. همچنین ما کار جدیدی را نیز از سال گذشته به عنوان «تئاتر کوچک» شروع کردیم. این تئاتر به این صورت است که ما امکاناتی برای نمایش عروسکی در یک جعبه‌ای در ابعاد کوچک یک متر در هشتاد سانتیمتر که از جهت حمل کوچک است و حالت باز شدن دارد فراهم کرده‌ایم. ما در سال گذشته کتابخانه‌های سیار را به این تئاترکوچک نیز مجهز کرده و برای نخستین بار تئاتر عروسکی را به روستاها بردیم. امیدوارم بتوانیم این کار را در سال ۹۵ نیز توسعه دهیم. البته برخی از فعالیت‌هایی نیز که پیشتر انجام می‌شد در سال ۹۴ نیز ادامه پیدا کرد؛ از جمله حمایت از گروه‌هایی که تئاترهایی مناسب گروه سنی کودک و نوجوان تولید می‌کنند و یا تشویق پایان‌نامه‌های برتر دانشجویی.
*در حوزه تولید فیلم چه فعالیت‌هایی داشتید؟
-فیلمنامه فیلم بلند سینمایی «پایان رویاها» در سال ۱۳۹۴ نوشته و پیش‌تولیدش با کارگردانی محمدعلی طالبی شروع شد. اکنون نیز این فیلم در حال فیلمبرداری است. در سال گذشته کانون پنج فیلم کوتاه انیمیشن نیز در موضوعات مختلف تولید کرد. همچنین تقریبا ۲۰ فیلم کوتاه نیز با مفاهیم آموزشی و تربیتی در سال گذشته ساخته شد. این فیلم‌ها به تدریج از تلویزیون و همچنین برخی جشن‌های کانون به نمایش گذاشته می‌شود. البته مقدمات کارهای دیگری نیز فراهم شد که نتیجه‌اش در سال ۹۵ مشخص می‌شود. از این دست برنامه‌ها می‌توان به بستن قرارداد با آقای وحید نکیخواه آزاد برای نگارش فیلمنامه یک سریال ۴۰ قسمتی درباره انقلاب و نقش کودکان در آن اشاره کرد. این فیلمنامه اکنون در مرحله نگارش است اما هنوز نامی رسمی ندارد.
تولید موسیقی با عنوان «باد و گندمزارها» و همچنین تولید کتاب‌هایی با موضوع نقاشی از جمله کتاب «سوته‌دلان نقاش» نوشته هادی سیف که به معرفی نقاشان قهوه‌خانه‌ای می‌پردازد، از دیگر کارهای انجام شده در سال ۱۳۹۴ است.
*به‌جز پرداختن به سینما و مقوله اکران فیلم دیگر برنامه‌های شما برای سال ۹۵ چیست؟
-از امسال تصمیم گرفتیم که فعالیت‌هایمان را تحت یک چشم‌انداز کلی پیش ببریم که برنامه این فعالیت‌ها طراحی شده و زیرساخت‌های آن در حال آماده‌سازی است. در این راستا پرداختن به مسائل و حوزه‌های مختلف را مدنظر قرار داده‌ایم. به عنوان مثال امسال قصد داریم به طور جدی به عرصه‌هایی چون اسباب بازی و سرگرمی، موضوعات مربوط به فضای مجازی، زبان‌های خارجی و توسعه مخاطبان کانون بپردازیم. صنعت اسباب‌بازی در کشور در شرایطی است که باید استاندارد شود. این کار را ما از سال‌ها قبل شروع کرده‌ایم اما امسال قصد داریم با برگزاری جشنواره‌ها و تدوین ملزومات آن استانداردها به تقویت فعالیت‌هایمان بپردازیم. همچنین مساله درگیر بودن کودکان و نوجوانان با فضای مجازی نیز در این دوران بسیار جدی است. ما برنامه‌هایی را برای استفاده بهینه کودکان و نوجوانان از فضای مجازی تدارک دیده‌ایم و قصد داریم در آینده‌ای نزدیک با طراحی و راه‌اندازی نخستین پرتال جامع کودک و نوجوان به رونمایی از این برنامه‌ها بپردازیم. همچنین قصد داریم با طراحی شبکه‌های Iptv و ساخت محتوا برای آن به جذب هرچه بیشتر کودکان و نوجوانان در فضای مجازی بپردازیم.
همچنین با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری در زمینه ساماندهی وضعیت آموزش زبان‌های خارجی کانون به دلیل آنکه موسسه‌ای به نام «کانون زبان ایران» دارد قصد ورود جدی به این عرصه را دارد. اکنون کانون زبان ایران به‌جز انگلیسی آموزش زبان‌های اسپانیولی، فرانسه، آلمانی، روسی، عربی و ... را هم پیگیری می‌کند، اما قصد داریم توازنی بین آموزش انگلیسی با زبان‌های دیگر برقرار کنیم.
همچنین یکی از سیاست‌های ما هم توسعه مخاطبان و ارتباط با آموزش و پرورش و تعامل با معاونت پرورشی این وزارتخانه است. همکاری با صدا و سیما هم از جمله اهداف بلندمدت ماست. ما موفق شده‌ایم آنتن‌های ثابتی را از صدا و سیما برای پخش برنامه‌هایمان بگیریم. امیدوارم این تعامل ادامه پیدا کند.
*تعداد از هنرمندان پیشکسوت از جمله پرویز کلانتری که در گذشته با کانون همکار بوده‌اند اکنون دچار مشکلاتی هستند. کانون برنامه‌ای برای حمایت از این هنرمندان دارد؟
-بله خود من چند بار به عیادت استادانی چون پرویز کلانتری و احمدرضا احمدی رفتم و از وضعیت این بزرگان آگاه شدم. همچنین با خانوادهای آنها نیز در تعامل هستیم. از نظر مالی نیز ما به شکل مرسوم آن یعنی انتشار و یا بازنشر کتاب‌های این هنرمندان از آنها حمایت می‌کنیم.
*و کلام پایانی شما...
-می‌خواهم به والدین توصیه کنم که فرزندانشان را در کنار تحصیل رسمی در آموزش و پرورش برای پرکردن اوقات فراغت‌شان به کانون بسپارند. کودکان و نوجوانان اوقات فراغت زیادی دارند که اگر ساماندهی و هدایت نشود ممکن است آنها را به بیراهه بکشاند. تلاش ما در کانون و سایر دستگاه‌های مشابه در این است که بهترین مواد و جذاب‌ترین برنامه‌های کودکانه و در عین حال هنرمندانه را در اختیار فرزندان این مرز و بوم قرار دهیم و باید از این امکانات استفاده شود. در بسیاری از مواقع از کتاب‌هایی در کانون تولید شده به طور وسیع مورد استفاده قرار نگرفته و از آن استقبال نشده است. همچنین فیلم‌هایی بوده که پس از تولید بلافاصله وارد آرشیو شده‌اند. البته امسال برنامه‌هایی در عرضه تولیدات طراحی کرده‌ایم تا دیگر آرشیوی نشده و مستقیما در اختیار مردم قرار گیرند. در این میان خانواده‌ها نیز باید این اهتمام را داشته باشند که از این امکانات و تولیدات استفاده بهینه را ببرند. تسهیل در عرضه و توسعه فروشگاه‌ها کانون برنامه جدی دارد. همچنین برای بهبود این عرضه با صدا و سیما و مدارس هم وارد تعامل شده است.