نقد فرزند چهارم در برنامه هفت
10:55:38 1392/06/10
بخش اول برنامه هفت دیشب با حضور محمدتقی فهیم و امیرقادری منتقد به نقد فیلم «فرزند چهارم» به کارگردانی وحید موساییان اختصاص یافت.
محمدتقی فهیم در ابتدای برنامه دیشب هفت در خصوص «فرزندچهارم»گفت: با توجه به سطح کنونی سینما در ایران، «فرزند چهارم» را می‌توانم یک اتفاق در کارنامه هنری وحید موساییان بدانم اگرچه از لحاظ فرم و ساختار موارد قابل ذکر وجود دارد اما برآیند اصلی فیلم به عنوان اثری که تلاش کرده چهره دیگری از ایرانیان در آن سوی آب‌ها به تصویر بکشد، مثبت بوده است.
فهیم: دنیا تشنه دیدن اتفاقات سومالی/«فرزند چهارم» چهره‌ای مثبت از ایرانیان به دنیا نشان می‌دهد
فهیم ادامه داد: موضوع فیلم بسیار مهم و مطابق با شرایط زمانه است و دنیا تشنه دیدن اتفاقات سومالی است چون استعمارگران چندین سال پیاپی مردم را با یکدیگر درگیر کردند و جنگ داخلی به وجود آورده‌اند. حضور ایرانیان در قالب حضور امدادرسانی که در فیلم «فرزند چهارم» نشان داده شده، خوب بوده است و به نظرم توانسته چهره‌ای از ایرانی امدادرسان نشان دهد. این اثر به موضوعی اشاره دارد که برای کشورمان قابل تأمل است و ایران را در جایگاهی مهم معرفی می‌کند.
قادری:«فرزند چهارم» دسته‌گلی از سینمای فاخر/ داستان فیلم همان داستان سینمای ماست، در چرخه باطل اقتصادی کار خیر می‌کنیم
امیر قادری عنوان کرد: به نظرم امکان ندارد سرمایه گذاران تلنگری بخورند چون این بودجه برای خودشان نیست که نگران آن باشند. به نظرم «فرزند چهارم» خوب نیست و من به عنوان نماینده‌ای برای صحبت درباره سینمای فاخر آمده‌ام. یکی از دسته گل‌های این سینما همین فیلم است.
قادری بیان کرد: در «فرزند چهارم» شخصی تعدادی کفش دارد که به دلیل قاچاق اجناس چینی در ایران فروش نمی‌رود. او تصمیم می‌گیرد برای انجام کار خیر به سومالی برود و کفش‌ها را در آنجا توزیع کند. تفکر موجود در مرکز فیلم «فرزند چهارم» این است که تعدادی کفش فروش نمی‌رود و کسی به سراغ آنها نمی‌آید در نتیجه برای کار خیر استفاده می‌شود.
قادری افزود: این دقیقا همان چیزی است که برای داستان فیلم‌های فاخر در سینمای ما اتفاق می‌افتد یعنی بودجه ای برای فیلمی با برآورد یک میلیاردی تعیین می‌کنند و فیلم 70 میلیون فروش می‌کند اما فایده آن این است که بگوییم کار خیر انجام داده‌ایم و از سومالیایی‌ها و بیچارگان حمایت کردیم. این چرخه دائما تکرار می‌شود و دوباره یک کارگردان می‌آید که باید مقداری کفش فروش نرفته را به نیت خیر توزیع کند.
فهیم:با «فرزند چهارم» در مقابل جریان بزرگ رسانه‌ای جهان ایستاده‌ایم
محمدتقی فهیم در این رابطه اظهار کرد: ما در دنیای استعمار نوین هستیم که در افتادن با این نگرش، احتیاج به نگرش قدرتمند بومی دیگر دارد که با تصویرسازی در سینما بتوانیم آن شرایط را افشا کنیم. الان در کل دنیا رسانه‌ها به سمت یکسویه شدن حرکت می‌کنند و سینماگری از ایران به آن سوی مرزها سفر می‌کند تا افشاگری استعمار را به تصویر بکشد. بعضی معقتدند چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است اما من معتقدم اندیشه متعالی مرز نمی‌شناسد و آن هنری متعالی است که بتواند انسان‌ها را در تمام کره زمین کمک کند.
این منتقد خاطرنشان کرد: خلأهای فیلمنامه را می‌پذیرم اما چیزی که من را به شوق می آورد این است که ما به عنوان یک ایرانی در این شرایط مقابل جریان بزرگ رسانه‌ای جهان ایستاده‌ایم و «فرزند چهارم» به ما یادآوری می‌کند که روشی متعالی و بالنده را در پیش می‌گیرد.
فهیم درباره شخصیت‌ها توضیح داد: ابراهیم نماینده فردی است که در دنیایی سیاه علیه استعمار می‌جنگد و سال‌ها آنجا مانده است. مظفر می‌تواند پدیده کج دار و مریزی باشد که در داخل اتفاق می‌افتد اما در خارج از کشور به عنوان یک ایرانی عملکرد بسیار خوبی دارد. رویا، ابراهیم و مسعود هرکدام مسائل خاص خود را به عنوان ضلعی از مثلث دارند و فیلمساز به درستی برایشان انگیزه‌های درون سازمانی به وجود آورد. مسعود مظفر انگیزه‌ای فردی برای اعتراض به هجوم کالاهای چینی به کشور دارد. رویا به عنوان بازیگری ناراضی از پشت صحنه سینما به آفریقا می‌رود. این مثلث انسانی در یک پروسه کاملا منطقی متحول می‌شوند.
قادری:اگر امنیت ملی و تاثیر ایران در دنیا را می‌خواهیم باید فرصت برابر برای بروز استعدادهای همه مردم را فراهم کنیم
امیرقادری در رابطه با صحبت‌های فهیم یادآوری کرد: ما آنقدر کلماتی مثل ایثار، فداکاری، گذشت و کمک به همنوع شنیده‌ایم که حاصل آن فیلم «فرزند چهارم» شده است. این فیلم چقدر در فرهنگ ما نفوذ می کند؟
این منتقد افزود: تا وقتی ما ساختار سینمایی نداشته باشیم که در یک چرخه کامل ارتباط با مخاطب شکل بگیرد، نمی‌توانیم چنین فرهنگی را ایجاد کنیم. تا زمانی که ما چنین ساختاری داریم، بیش از همه به خودمان لطمه می‌زنیم. اگر اخلاق، امنیت ملی و تأثیر در دنیا می‌خواهیم، تنها چاره این است که امکان فرصت برابر برای بروز استعداد تمام مردم این کشور فراهم شود. شخص من راه دیگری جز اقتصاد بازار آزاد و مسیر تولید مستقیم در سینمای ایران نمی‌شناسد.
قادری ادامه داد: اگر به این سمت پیش برویم، چیزی جز نیت باقی نمی‌ماند که هدفی برای گرفتن بودجه باشد. مهم این است که این نیت در چه سطحی تأثیرگذار است.
فهیم تشریح کرد: ما سالی 70 فیلم تولید می‌کنیم که حتی 60 فیلم آن تأثیر حداقلی ندارد. سه چهارم نشریه‌های معتبر ما درباره محتوای سینماست و درباره فرم فقط می‌توانیم بگوییم که فیلم خوب یا بد است. این محتواست که بحث‌هایی درباره فلسفه، اخلاق، منطق، عرفان و سیاست ایجاد می‌کند.
قادری با اشاره به صحبت‌های فهیم تصریح کرد: باید شکل سرمایه گذاری در سینما تغییر کند. ما همیشه دو قشر داشته‌ایم که یکی حامی ارزش‌ها و دیگری روشن فکر هستند. من برای رسیدن به همان ارزش‌ها و آرمان‌ها معتقدم تنها راه حل این است که فیلم را در چارچوبی بسازیم که مردم بلیط بخرند . خودشان فیلمی را سانسور کنند و تصمیم بگیرند این فیلم را ببینند یا نبینند.
فهیم: روزی تحت عنوان ارزش‌ها بودجه گرفتند و امروز با حمله به ارزش‌های تحت عنوان سوءاستفاده نکردن از ارزش‌ها
فهیم عنوان کرد: یکی از مسائلی که باعث به افراط افتادن دوستان ما شده است، این است که در دوره‌ای تحت عنوان ارزش‌ها بودجه گرفتند و فیلم ساختند اما امروز گروهی دیگر با حمله به ارزش‌ها تحت این عنوان که نباید از ارزش‌ها سوء استفاده کرد، به دنبال بودجه گرفتن هستند. در این میان یک جریان رسانه‌ای به وجود آمده که به طور 100 درصد به ورطه افراطی‌گری افتاده است تا ارزش‌ها از میدان خارج شوند.
امیرقادری گفت: به نظرم تمام معانی گذشت، فداکاری و ایثار در شرایطی به وجود می‌آید که خود مردم حافظ فرهنگشان باشند.
فهیم یادآوری کرد: این مسائل ربطی به سینمای خصوصی یا دولتی ندارد بلکه بر اثر مدیریت صحیح، این اتفاق می افتد. بودجه ما باید در زیرساخت‌ها خرج شود.
این منتقد درباره ساختار «فرزند چهارم» گفت: کاش موساییان همان مستندی را که مد نظرش بود، می‌ساخت و در ساختار فعلی، فیلم به مستند نزدیک است. همین قدر که در قالب این فیلم با شرایط سومالی آشنا می شویم، اتفاق کمی نیست.
قادری: چه‌طور می‌شود فیلمسازی نسبت به سومالی تعهد داشته باشد و نسبت به میزانسن خود متعهد نباشد/ این مستند نیست بی‌حالی و بی‌داستانی است
امیرقادری تصریح کرد: نمی‌توانم تصور کنم فیلمسازی نسبت به مردم سومالی تعهد داشته باشد اما نسبت به میزانسن فیلم خود متعهد نباشد. من نام این ساختار مستندگونه را داستان نداشتن و بی حالی می گذارم. این فیلم از ایده‌ای شروع می‌شود که قرار است به دولت تحویل داده شود و پول آن گرفته شود اما فیلم واقعی از تعهد درونی هنرمند شروع می‌شود.
فهیم اظهارکرد: کاش موساییان تهیه کننده فیلم نبود چون آن وقت می‌توانست برای اینکه فیلمش اثری متفاوت شود، بجنگد. بخش خصوصی جرأت و شهامت ورود به بعضی سوژه‌های خطرناک را ندارد و اصلا وارد نمی‌شود چون به دنبال منفعت است.
امیرقادری در پایان گفت: وقتی هنرمند به عنوان فرمانبر تربیت شود، به همان سرعت این هنرمند می‌تواند تابع سیستم دیگری شود. ما از طریق اعتماد به همه اقشار مردم می‌توانیم باهوش‌ترین ها را برای کار بیاوریم.
تسنیم