تنگه ابوقریب، روایتی واقعی یا تخیل فیلم‌ساز؟

18:02:18 1397/05/20

مهدی درستی: سینمای دفاع مقدس همواره در طول 30 سالی که از جنگ ایران و عراق گذشته است، در تلاش بوده تا زوایای مختلفی از دلاوری‌های رزمندگان را به تصویر کشیده و به مخاطبان عرضه کند، تجربه‌هایی که گاهی موفق و تاثیرگذار بوده‌اند، گاهی تلاشی ستودنی و گاهی هیاهوی بسیار برای هیچ. این روزها فیلم سینمایی «تنگه ابوقریب» به کارگردانی بهرام توکلی در سینماهای کشور روی پرده رفته است، فیلمی که به روایت یکی از ناپیداترین برهه‌های جنگ می‌پردازد، عملیات تنگه ابوقریب در روزهای پایانی جنگ ایران و عراق، عملیاتی که اگر با رشادت رزمندگان به سرانجام نمی‌رسد پایان جنگ به شکل دیگری رقم می‌خورد. از نظر بسیاری از کارشناسان و اهالی فن، سینمای دفاع مقدس را می‌توان به واقع به قبل و بعد از این فیلم تقسیم کرد، «تنگه ابوقریب» با تمام نقاط ضعفی که دارد اما توانسته تصویری تازه از جنگ ارائه دهد، تصویری تلخ که به درستی بدی‌های جنگ را به رخ می‌کشد و پیش از این در سینمای ایران نمونه اش را نداشته‌ایم. حال اما اینکه این فیلم تا چه اندازه توانسته بر بستر واقعیت گام بردارد و به درستی اتفاقات تنگه ابوقریب را روایت کند، پرسشی است که برای پاسخ آن به سراغ سه تن از رزمندگان دفاع مقدس رفته‌ایم. فیلمی اکشن ولی از نظر محتوا ضعیف علی صنعتی از رزمندگان حاضر در عملیات تنگه ابوقریب که آن زمان مسئول دسته بوده است با بیان اینکه انتقادات زیادی را به این فیلم وارد می داند، می‌گوید: «فیلم سینمایی «تنگه ابوقریب» آنطور که باید بازتاب واقعی از اتفاقات تنگه نبوده است. در واقع ما انتظار داشتیم که این فیلم بتواند واقعیاتی که ما در تنگه تجربه کردیم را به مردم نشان دهد.» او ادامه می دهد: «در این فیلم سخنان فرماندهان تحریف شده است، صحنه‌هایی نشان داده می شود که اصلا در زمان عملیات اتفاق نیفتاده است و در کل از نظر محتوایی اصلا شباهت و نزدیکی با عملیات تنگه ابوقریب ندارد. می‌توان گفت فیلم از نظر اکشن و جنگی بسیار خوب است ولی از نظر محتوایی نه.» این رزمنده با بیان اینکه سازندگان این اثر سینمایی می بایست از دوستان ما درخواست می کردند تا واقعیات این عملیات را برایشان بگویند و آگاهانه ساخت فیلم را شروع کنند، بیان می‌کند: «متاسفانه از راهنمایی دوستانی که در عملیات حضور داشتند استفاده نشد و به همین دلیل فیلم از نظر محتوایی این چنین از آب درآمد. زمانیکه قرار است به روایت رویدادی واقعی بپردازیم باید به شکلی درست و دقیق آن رویداد را روایت کرده و به تصویر بکشیم تا حق مطلب را بتوانیم ادا کنیم.» صنعتی می افزاید: «بیان درست واقعیت یک اتفاق است که ارزشمند است نه آنکه با چند انفجار و صحنه‌های اکشن مردم را به وجد بیاوریم و فکر کنیم که اثری فوق العاده ساخته‌ایم.» او با اشاره به یکی از صحنه های فیلم «تنگه ابوقریب» ادامه می‌دهد: «به عنوان مثال در فیلم مشاهده می‌کنیم که مردم از پل کرخه تا تنگه پیاده در حال خارج شدن از شهر هستند، در حالی که اصلا چنین چیزی نبوده است، این همه زن و بچه و خانواده‌های جنوبی در میان میدان جنگ چه می‌کردند؟» بی‌توجه به چهره‌های شاخص حاضر در عملیات محمد شریفی دیگر رزمنده حاضر در این عملیات است، او که در آن سال در گردان عمار بوده است، معتقد است که فیلم حد میانه‌ای را طی کرده است و می‌گوید: «نه می‌توان گفت که فیلم با واقعیات عملیات تنگه ابوقریب فاصله زیادی داشته و نه می‌توان گفت که زوایای مختلف عملیات را به تصویر کشیده است. اما باید توجه داشت که فیلم کوتاه است و نمی‌توان تمام اتفاقات عملیات را در آن نشان داد.» او با اشاره به نقش عملیات تنگه ابوقریب در جنگ، بیان می‌کند: «در عملیات تنگه ابوقریب رزمندگان با تمام امکان و توانی که داشتند مقابل دشمن ایستادگی کردند تا ذره‌ای پیشروی نداشته باشد. فیلم بیانگر کلیات این عملیات است ولی برای افرادی مانند من که در عملیات حضور داشتند راضی کننده نیست و می‌توان گفت که انتظار بیشتری داشتیم.» شریفی با اشاره به زحماتی که برای ساخت این فیلم کشیده شده است، می‌گوید: «در کل زحمت زیادی برای ساخت این اثر کشیده شده و گوشه هایی از حماسه آفرینی رزمندگان را به تصویر کشیده است. برای نشان دادن تمام زوایای یک عملیات اینچنینی باید به تولید سریال پرداخت که زمان بیشتری را در اختیار تیم سازنده قرار می‌دهد.» این رزمنده درباره بخش هایی از فیلم «تنگه ابوقریب» که انتظاراتشان را برآورده نکرد، توضیح می‌دهد: «ما شهدای زیادی در این عملیات داشتیم که در این فیلم به طور جدی به آن‌ها پرداخته نشد مانند شهید غلامرضا صالحی جانشین فرمانده که نقش تاثیرگذار و غیرقابل انکاری در شکل گیری عملیات داشتند و ایده آن را هم مطرح کردند ولی در فیلم آنطور که باید به ایشان پرداخته نشد.» او با قدردانی از تیم سازنده این فیلم که ظرف مدت کوتاهی کار را به سرانجام رسانده‌اند، درباره صحنه‌های جنگی اثر می‌گوید: «یک بسته کامل از عملیات‌های مختلف مانند کربلای پنج را در این فیلم می‌توان دید و برای من تداعی شد. جلوه‌های ویژه زیبای فیلم من را به هشت سال دفاع مقدس برد و تمامی خاطراتم را زنده کرد.» شریفی با بیان اینکه گلایه خود را به عوامل سازنده فیلم هم رساندیم، بیان می‌کند: «من با این فکر که از نظر کلیات توانسته بودند عملیات تنگه ابوقریب را به تصویر بکشند خودم را توجیه و راضی می‌کنم.» دو درصد از فیلم بر واقعیت استوار است حسین لشکری دیگر رزمنده ای است که از این فیلم انتقاداتی دارد، او با تاکید بر اینکه فیلم «تنگه ابوقریب» فاصله زیادی با واقعیت دارد بیان می‌کند: «دو درصد از 100 درصد فیلم بر واقعیت استوار است و به درستی روایت شده است. حماسه‌های رزمندگان در این عملیات اصلا به تصویر کشیده نشده و اثری از آن‌ها نیست.» او ادامه می دهد: «ما منکر زحمات دوستان نیستیم، زحمت زیادی را برای ساخت این اثر متحمل شده‌اند مانند صحنه‌های انفجار و نبردها ولی متاسفانه با واقعیت فاصله زیادی دارد و ای کاش که حق مطلب را به درستی ادا می‌کردند.» لشکری با اشاره به صحنه‌هایی از فیلم بیان می‌کند: «به عنوان مثال در صحنه‌هایی از فیلم شاهد حضور مردم هستیم، در آنجا اصلا مردمی برای شهید شدن حضور نداشتند. در صحنه‌ای دیگر که در تنگه به تصویر کشیدند، هواپیماهای عراقی به بمباران منطقه می‌پردازند و خانواده‌هایی که در حال کشته شدن هستند در صورتی ما اصلا افراد غیرجنگی در آن منطقه نداشتیم.» 241243

تله سینما

خبرآنلاین