خالق «پدرخوانده» ۷۶ ساله شد/ نگاهی به زندگی و آثار سینمایی فورد کاپولا

19:59:53 1394/01/17

«فرانسیس فورد کاپولا» کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس پرآوازه‌ی سینمای جهان که پنج جایزه اسکار، چهار گلدن گلوب و دو نخل طلا کن از جمله افتخارات اوست، 76 ساله شد.

فرانسیس فورد کاپولا که شهرت جهانی‌اش را به‌ واسطه‌ سه گانه «پدرخوانده» به‌دست آورد، روز هفتم آوریل ‌1939 در میشیگان آمریکا از خانواده‌ای ایتالیایی‌الاصل متولد شد و بعدها نام «فورد» را به احترام بنیان‌گذار کارخانه‌ی خودروسازی «فورد» به نام خانوادگی‌اش افزود.

«کاپولا» در ‌10 سالگی با استفاده از دوربین هشت میلی‌متری پدرش، با فیلم‌برداری و دنیای فیلم آشنا شد و همین علاقه و حس کنجکاوی، او را تا تحصیلات عالیه‌ و اخذ مدرک کارگردانی فیلم از دانشکده‌ی فیلم‌سازی دانشگاه UCLA سوق داد.

وی در سال ‌1963 با ساخت فیلم کم‌هزینه «جنون ‌13» برای کمپانی «روجر کورمن» رسما فعالیت حرفه‌ای‌اش را به‌عنوان یک فیلم‌ساز آغاز کرد و پس از آن فیلم موفق «حالا پسر بزرگی هستی» را در سال ‌1966 ساخت و دو سال بعد، فیلم «رنگین‌کمان فینیان» را مقابل دوربین برد و اولین شکست مالی‌اش را در گیشه سینما در سال ‌1969 با فیلم «مردم بارانی» تجربه کرد.

«کاپولا» پس از آنکه در سال ‌1971 برای فیلم «پاتون» اسکار بهترین فیلم‌نامه اقتباسی را گرفت، شاهکار فیلم‌سازی‌اش یعنی «پدرخوانده» را در سال ‌1972 ساخت که شهرتی جهانی برای وی رقم زد.

این فیلم با نقش‌آفرینی «مارلون براندو» و «آل‌پاچینو»، موفق به کسب سه جایزه اسکار بهترین فیلم، بهترین بازیگر مرد (مارلون براندو) و بهترین فیلم‌نامه اقتباسی (کاپولا) شد و همواره از آن به عنوان یکی از سه اثر سینمایی برتر جهان نام برده می‌شود.

قسمت اول «پدرخوانده» با بودجه ‌6.5 میلیون دلاری ساخته شد و در نهایت فروش جهانی ‌245 میلیون دلار را به ثبت رساند.

این سینماگر سرشناس در فاصله‌ مابین قسمت‌های اول و دوم «پدرخوانده»، فیلم «مکالمه» را ساخت و یکی از معدود کارگردانان تاریخ سینما نام گرفت که در یک‌سال، با دو فیلم نامزد اسکار بهترین فیلم می‌شد.

در این رقابت، اگرچه جایزه اسکار به «پدرخوانده ‌2» رسید، اما «مکالمه» در همان سال نخل طلای جشنواره کن را به خود اختصاص داد. این فیلم در سال ‌1995 از سوی کنگره آمریکا برای نگهداری در آرشیو ملی فیلم انتخاب شد.

«کاپولا» اغلب در فیلم‌هایش برای اعضای خانواده‌ی خود نقشی را درنظر می‌گرفت. دو پسر او در صحنه مربوط به دعوای خیابانی فیلم «پدرخوانده» و صحنه مراسم تدفین در فیلم «دون کورلئون» حضور داشتند. دخترش «صوفیا کوپولا» که اکنون خود کارگردان شده است، در دو قسمت اول «پدرخوانده» و خواهرش «تالیا شی‌یر» در هر سه قسمت «پدرخوانده» ایفای نقش داشتند.

پدرش «کارمین کوپولا» که یک موسیقیدان حرفه‌ای بود، در ساخت موسیقی «پدرخوانده» با او همکاری کرد و جالب‌تر از همه «نیکلاس کیج» که برادرزاده‌ اوست، در فیلم‌های «کاتن کلاب»، «ماهی پرجنب‌وجوش» و «پگی سو ازدواج می‌کند» ایفای نقش داشت.

وی همواره از فیلم «آگراندیسمان» اثر «میک‌آنجلو آنتونیونی» به‌عنوان الهام‌بخش اصلی مضامین فیلم «مکالمه» یاد کرده است و برای این فیلم نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه اقتباسی نیز بود که البته ناکام ماند.

موفقیت‌هایی بزرگی که کاپولا با «پدرخوانده» به‌دست آورد، عاملی شد تا وی در سال ‌1974 قسمت دوم این فیلم پرطرفدار را به سینماهای جهان بیاورد. این فیلم که «آل‌پاچینو» را در کنار «رابرت دنیرو» به بازی گرفته بود، در ‌11 بخش نامزد دریافت جوایز اسکار شد و در شش بخش از جمله بهترین کارگردانی، بهترین فیلم، بهترین فیلم‌نامه اقتباسی، بهترین موسیقی متن و بهترین بازیگر نقش مکمل (رابرت دنیرو) موفق به کسب جایزه اسکار شد.

«آل‌پاچینو» برای این فیلم به‌عنوان بهترین بازیگر جوایز بافتا انتخاب شد و در میان فیلم‌های چندقسمتی، «پدرخوانده» تنها فیلمی است که قسمت‌های اول و دوم آن موفق به کسب اسکار بهترین فیلم شده است.

«کاپولا» پس از درخشش با فیلم‌های «مکالمه» و «پدرخوانده ‌1 و ‌2»، تصمیم گرفت براساس رمان «قلب تاریکی» اثر «جوزف کونراد»، فیلمی به‌نام «اینک آخرالزمان» بسازد.

داستان این فیلم در کامبوج هنگام وقوع جنگ ویتنام رخ می‌دهد. قبل از شروع ساخت فیلم،‌ «روجر کورمن» که سابقه ساخت چند فیلم در ویتنام را داشت، به «کاپولا» توصیه کرد که به آن‌جا نرود. تولید این فیلم پرهزینه با وجود مشکلات فراوان ازجمله وقوع طوفان، ناآماده‌بودن «مارلون براندو» و درگیری ناگهانی شورشیان با نظامیانی که سر صحنه مشغول بازی بودند ساخته شد و سرانجام در سال ‌1979 به نمایش درآمد و در همان سال نخل طلای کن را مشترکا با فیلم «طبل حلبی» کسب کرد. شهرت «اینک آخرالزمان» همانند فیلم «همشهری کین» با گذشت زمان افزایش یافت و هم‌اکنون یکی از شاهکارهای عصر جدید هالیوود محسوب می‌شود.

پس از این موفقیت‌های پی‌درپی، «کاپولا» فیلم‌نامه‌ای براساس رمان «گتبسی بزرگ» نوشته‌ «اسکات فیتزجرالد» نوشت که به کارگردانی «جک کلایتون» و نقش‌آفرینی «رابرت ردفورد» ساخته شد.

البته نباید فراموش کرد که «کاپولا» یک‌سال پیش از آن با همکاری «جورج لوکاس» در مقام تهیه‌کننده، فیلم «گرافیتی آمریکایی» را ساخت که نامزد اسکار بهترین فیلم هم شده بود. «کوپولا» پس از آن در سال ‌1981 نسخه بازسازی‌شده فیلم «ناپلئون» (‌1927) ساخته «آبل گانس» را ساخت و یک سال بعد فیلم موزیکال «از صمیم قلب» را کارگرانی کرد که یک شکست مالی برای او محسوب می‌شد.

در این سال‌ها که «کاپولا» دچار افت کیفی در فیلم‌هایش شده بود، ساخت فیلم «خارجی‌ها» در سال ‌1982 تا حدودی قابل‌توجه بود. این فیلم از لحاظ بکارگیری بازیگران جوان که بعدها ستاره‌های سینما شدند، زبان‌زد شد که از جمله‌ی آن بازیگران می‌توان به «تام کروز» و «مت دیلون» اشاره کرد.

این کرگردان پرآوازه دو سال بعد فیلم «کاتن کلاب» را ساخت که در گیشه سینماها یک ناکام بزرگ بود و با بودجه ‌45 میلیون دلاری، تنها ‌25 میلیون دلار فروش داشت. این کارگردان با ساخت فیلم‌های «کاپیتان ائو»، «باغ‌های سنگی» و «تاکر؛ مرد و رویاهایش» حضور کم‌فروغی در عرصه سینما داشت.

«کاپولا» در سال ‌1990 سومین و آخرین قسمت از فیلم «پدرخوانده» را با بودجه ‌54 میلیون دلاری ساخت. این فیلم با نقش‌آفرینی «آل پاچینو»، «اندی گارسیا» و «دیان کیتون» گرچه به‌اندازه دو قسمت قبلی مورد قبول قرار نگرفت، اما فروش قابل‌توجهی در سینماها به‌دست آورد. «پدرخوانده‌3» در هفت بخش نامزد جوایزه اسکار شد، اما نتوانست هیچ‌یک از این جوایز را کسب کند. بازی ضعیف «صوفیا» -دختر کاپولا - که صدای منتقدین را درآورده بود، جایزه تمشک طلایی بدترین بازیگر زن را برای او به ‌همراه آورد.

در سال ‌1992 «کاپولا» فیلم «دراکولای برام استوکر» را با بازی «آنتونی هاپکینز» روانه سینما کرد که علاوه‌بر فروش بالا، سه جایزه‌ی اسکار بهترین طراحی لباس، بهترین تدوین صدا و بهترین چهره‌پردازی را نیز کسب کرد.

تا پایان دهه‌ ‌90، «کوپولا» تنها دو فیلم دیگر را کارگردانی کرد؛ یکی کمدی «جک» در سال ‌1996 و دیگری «باران‌ساز» در سال ‌1997 که اقتباسی از رمان «جان گریشام» بود.

«جوان بدون جوانی» (2007)؛ «یک جایی» (2010)؛ «توئیکست» (2011)؛ «در جاده» (2012) و «حلقه بلینگ» (2013) دیگر ساخته‌های «فرانسیس فورد کاپولا» تا به امروز محسوب می‌شود.

از جمله افتخارات و جوایز سینمایی «فورد کاپولا» طی چهار دهه فیلم‌سازی می‌توان به جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم‌نامه اقتباسی در سال ‌1971 برای «پاتون»، جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم‌نامه اقتباسی در سال ‌1973 برای «پدرخوانده»، جایزه اسکار بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه اقتباسی در سال ‌1975 برای «پدرخوانده‌2»، جایزه بافتا بهترین کارگردانی در سال ‌1978 برای «اینک آخرالزمان»، جایزه دوربین جشنواره برلین در سال ‌1991، جایزه نخل طلا و جایزه فیپرشی جشنواره کن در سال ‌1979 برای فیلم «اینک آخرالزمان»، جایزه نخل طلا و جایزه بهترین فیلم معنوی جشنواره کن در سال ‌1974 برای فیلم «مکالمه»، جایزه گلدن گلوب برای بهترین کارگردانی در سال ‌1980 برای «اینک آخرالزمان»، جایزه گلدن گلوب برای بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه در سال ‌1973 برای «پدرخوانده»، جایزه ویژه پنجاهمین سال تأسیس جشنواره سن‌سباستین در سال ‌2002، شیر طلای افتخاری جشنواره ونیز در سال ‌1992، جایزه صدف طلایی بهترین فیلم و جایزه فیپرشی جشنواره سن‌سباستین در سال ‌1969 برای «ماهی پر جنب‌وجوش» اشاره کرد.

 

45503

تله سینما

خبرآنلاین