مجوزهای بی‌اعتبار اکران / اتفاقات حاشیه‌ساز سال 93 در حوزه فرهنگ
12:01:43 1394/01/04
پردیس سیاسی: در سال های اخیر فیلم‌های بسیاری مدت‌های طولانی در توقیف ماندند، برخی از آن‌ها بعد از وقفه‌ای چند ساله سرانجام فرصت نمایش پیدا کردند و بسیاری از آن‌ها هرگز رنگ اکران را ندیدند. این قصه طولانی به دولت یازدهم هم رسید.
در سال 93 دو فیلم «عصبانی نیستم» به کارگردانی رضا درمیشیان و «خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری با وجود دارا بودن مجوز، در جریان اکران عمومی با مشکل مواجهه شدند. «خانه پدری» پس از یک شب نمایش در گروه سینمایی هنر و تجریه از ادامه راه نمایش بازماند و «عصبانی نیستم» با وجود امضای قرارداد و مشخص شدن تاریخ اکران، نتوانست به نمایش در بیاید.
پس از روی کار آمدن دولت یازدهم امیدهای زیادی در عرصه فرهنگ و بهبود مشکلات ایجاد شده در سال‌های قبل به وجود آمد، اما مشکلات ایجاد شده در آن مقطع به سادگی قابل حل نبود. نفوذی که غیرسینمایی‌ها در سینما پیدا کرده بودند و نکاتی از این دست، راه را برای مدیریت فرهنگی جهت برخورد قاطع با منتقدان به سینما و طالبان برخود سلیقه‌ای دشوارتر کرده بود.
سی و دومین جشنواره فیلم فجر به عنوان یکی از مهم‌ترین اتفاق های هنر و فرهنگ کشور، در نخستین سال دولت یازدهم برگزار شد. با وجود انتظارت ایجاد شده برای ایجاد فضایی بازتر در برخورد با تولیدات فرهنگی، نمایش فیلم‌های «عصبانی نیستم» و «خانه پدری» این جشنواره با حاشیه های زیادی مواجهه کرد. حاشیه‌هایی که بسیاری از آن ها از سوی نیروهایی در خارج جشنواره اعمال شدند و گریبان این دو فیلم را در سال 93 در اکران عمومی نیز گرفتند.
فیلم «عصبانی نیستم» شاید حاشیه سازترین فیلم جشنواره سی و دوم بود. دومین ساخته بلند رضادرمیشیان و محصول سال 1392 از همان ابتدا، با سانسوری 17 دقیقه‌ای، در سی و دومین جشنواره فیلم فجر اکران شد. «عصبانی نیستم» داستان یک دانشجوی ستاره‌دار اخراجی را روایت می‌کند. دانشجویی که در جریان مشکلات زندگی نمی‌خواهد عشقش را از دست بدهد و تلاش می‌کند عصبانی نباشد. از زمان حضور فیلم در جشنواره گروه‌هایی خارج از سینما به پخش این فیلم اعتراض کردند. در نگرانی‌های مدیران جشنواره از این اعتراض‌ها که در حالی که فیلم مورد توجه مخاطبان در سالن‌های پخش مردمی قرار گرفته بود از چرخه داوری مردمی خارج شد و همچنین بنا به گفته مسئولان جشنواره درمیشان درخواست داد فیلمش داوری نشود تا جای ممکن حاشیه‌ها کمتر شود.
اوایل شهریور 93 بود که گروه سینمایی افریقا اعلام کرد قرار است فیلم «عصبانی نیستم» را آبان ماه در این گروه اکران کند. انتشار این خبر این امید را به وجود آورد که نمایش این فیلم می تواند نقطه شروعی برای اکرن فیلم های توقیفی باشد، اما واقعیت به گونه دیگری بود.
درمیشیان برای این که فیلمش اجازه اکران بگیرد و برای اثبات اجتماعی بودن اثر خود حاضر به اعمال تغییرات و اصلاحات جدید و چندباره در آن شده بود اما این اصلاحات هم نتوانست «عصبانی نیستم » را بر پرده سینما بیاورد در اواسط مهرماه بود که کمیسیون فرهنگی مجلس در نامه ای به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواستار لغو اکران «عصبانی نیستم» و هفت فیلم دیگر شدند. فیلم هایی که آن ها را برای مصلحت کشور خطرآفرین می دانستند. با وجود این نامه «عصبانی نیستم» در شبکه های اجتماعی نمایشش را در آبان ماه نوید می داد با نزدیک شدن به تاریخ اکران فیلم، گروهی از مدیران سینمایی در نامه ای به درمیشیان خواستار لغو اکران فیلمش شدند.
در این شرایط نامشخص بود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چند روز پیش از زمان وعده داده برای اکران فیلم و در 17 آبان خبر لغو اکران را رسما اعلام کرد. جنتی گفت نمایندگان به این فیلم اعتراضاتی دارند و باید اصلاحات مورد نظر آن ها اعمال شود و من هم به دلیل حساسیت این فیلم باید بعد از اصلاح آن را ببینم. به این ترتیب نمایش «عصبانی نیستم» موکول به انجام اصلاحاتی شد که با وجود اعلام آمادگی درمیشیان برای اعمال آن ها این تغییرات از سوی ارشاد اعلام نشد.
فیلم «خانه پدری» نیز داستانی پرپیچ و خم دارد. سال 1389 زمانی که فیلم ساخته شد،ناجی هنر سرمایه گذاری و تهیه کنندگی فیلم را بر عهده گرفت فیلمی که قتل های خانوادگی را سوژه خود قرار داده بود و فیلمی با دغدغه اجتماعی، اما پس از آنکه عیاری فیلمش را ساخت، نتیجه به مذاق ناجا هنر خوش نیامد. خانه پدری به خاطر صحنه ابتدایی فیلم که قتل دختر به دست برادر و پدرش و دفن او در زیرزمین خانه را نشان می دهد از همان ابتدا به ترویج خشونت متهم شد به خاطر همین صحنه و نوع روایت، اولین درگیری عیاری با ناجا هنر آغاز شد که عاقبت عیاری خود مالک فیلمش شد و ناجی هنر کنار کشید. پس از خروج ناجی هنر، خانه پدری پس از چند سال اولین بار در جشنواره سی و دوم نمایش داده شد.
نمایش «خانه پدری» در جشنواره موافقان و مخالفان بسیاری به دست آورد عده زیادی کار عیاری را ستودند و آن را فیلمی در بیان یک مشکل اجتماعی دانستند و گروهی دیگر او را متهم به سیاه نمایی و نمایش تصویری خشونت آمیز از تاریخ کردند.
در ادامه ماجراهای این فیلم، دردی ماه 93 بود که گروه سینمای هنر و تجربه اعلام کرد که «خانه پدری» را در فهرست پخش خود قرار داده است. سرانجام پس از چهار سال قرار بود فیلم عیاری در اکرانی محدود و برای گروه سنی بالای 16 سال در شهرهای اصفهان، تهران و مشهد نمایش داده شود. خبری که می توانست تسکینی کوچک برای عیاری باشد تا «خانه پدری » را به سرانجام برساند و سراغ ساخت فیلم جدیدی برود.
ابتدا قرار بود نمایش «خانه پدری» 8 دی ماه شروع شود اما 4 دی پردیس سینمایی کوروش نمایش این فیلم را آغاز کرد. با شروع اکران تماشاگران زیادی برای دیدن آن به پردیس کوروش آمدند . این فیلم در سه سانس اکران خود با سالن هایی پر نمایش داده شد اما درست پس از این سه کانس، اکران« خانه پدری» لغو شد لغوی ناگهانی و سئوال‌برانگیز. «خانه پدری» که برای روزهای آینده نمایشش هم بلیط فروخته بود تنها توانست در یک شب تجربه اکران را داشته باشد.
دلیل لغو اکران «خانه پدری» هیچ وقت به صورت مشخص اعلام نشد،در ابتدا، بسیاری از رسانه ها کمیسیون فرهنگی مجلس را عامل این لغو معرفی کردند اما به دنبال انتشار این خبر، خبرگزاری خانه ملت صحت این ادعا را رد کرد و از قول نصرالله پژمان فر یکی از اعضای این کمیسیون گفت که مجلس دستگاه اجرایی نیست و نمی تواند مجوز اکران یا لغو اکرانی را صادرکند.
اما هرچه بود فشارهای بیرونی چنان مدیران سینمایی را نگران کرد که به فاصله‌ای کوتاه تصمیم به پایین آمدن از موضع اکران فیلم گرفتند. اما این بار نشان صبر و اخلاقی به عیاری در روزهای پایانی سال از سوی مدیریت سینما اهدا شد تا تسلایی باشد به رنج ناکام ماندن فیلمی دغدغه‌مند و محبوب میان منتقدان.
5858