سعید اسدی فعالیت‌های بین‌المللی باعث شنیده شدن صدای ما در جهان می‌شود

18:00:12 1396/12/06

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مهرداد رایانی مخصوص مجری کارشناس تئاتر «چشم شب روشن» شنبه پنجم اسفند، میزبان سعید اسدی مدیر امور بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی و مجید گیاهچی پژوهشگر و نویسنده برای گفتگو درباره بایسته‌های فعالیت های بین الملل درتئاتر بود. اسدی در رابطه با موضوع گفتگوی برنامه تصریح کرد: امروزه تئاتر یک میراث بشری است که در هر ملتی صورت خود را آشکار می کند و هر فعالیتی که در هر ملتی اتفاق می افتد رفته رفته تبدیل به انباشتگی تجربه بشری می شود. یعنی یک بده بستان فرهنگی همواره در جهان وجود دارد. مخصوصاً در عصر جدید امکانات برای اینکه ملت ها با هم مراوده داشته باشند، وسیع تر شده است. گاهی در همان مصاف و رویارویی های فرهنگی، اگر فلسفی به آن نگاه کنیم این تبادل اتفاق می افتد. جادوی تئاتر چطور عمل می کند؟ وی به نقش تئاتر اشاره کرد و گفت: به هر حال تئاتر یکی از آن امکانات تاریخی بشر است که برای ما ایجاد فرصت کرده است تا مختصات و ویژگی های مشترک بشر را در آن جستجو کنیم. آنچه در ایران وجود دارد هم بخش عمده اش ترجمه و گسترش آن چیزی است که از سایر ملل به دست ما رسیده است. این جادوی تئاتر است که هر اثر و نوشته ای را از هر جایی وارد بکنید از آن خود می کند و این تصرف یک ظهور فرهنگی متفاوتی دارد که همه دوست دارند از این دریچه دوباره به خودشان نگاه کنند. این نمایشنامه نویس بیان کرد: اگر تاریخ تئاتر خودمان را پیش از آمدن تئاتر نوین به دو قسمت تقسیم کنیم، صورت هایی از نمایش وجود داشته که خیلی خاص و متعلق به ما بودند گرچه من معتقدم در همین وجه هم بخش بین المللی وجود داشته است. در هنر نقاشی و نگارگری و در هنرهای نمایشی ما، میراث تئاتری دست به دست شده است. مثلاً در نمایش سایه در نمایش عروسکی نمی توانیم بگوییم که تحت تأثیر شرق نبوده ایم. هر چه به عصر جدیدتر نزدیک شدیم به خاطر گسترش تجدد و مدرنیته بیشتر تحت تأثیر متون و اندیشه ها قرار گرفتیم. مدیر سابق تالار مولوی دانشگاه تهران ویژگی های جهانی هنر و به ویژه تئاتر را چنین شرح داد: وقتی صورت نوین تئاتر ایران اتفاق افتاد درگاه هایی به سنت تئاتر گشوده شد و از اینجاست که وارد عرصه بین المللی شدیم. به این معنا که کوشش ما این بوده است که حتی شکل و شمایل و فنون تئاتر هم صورتی جهانی تر پیدا کند یا به عبارت دیگر آن زبان مشترک بیشتر خودش را نشان بدهد. هنر تئاتر تنها جایی است که می شود با آن از دیوار سیاست رد شد وی افزود: فارغ از همه ملاحظات و رویارویی های سیاسی که معمولا در طول تاریخ پیش می آید و طبیعت تاریخی بشر است، تنها جایی که می شود از دیوار سیاست رد بشویم جایی بوده که ما با هنر به ویژه تئاتر به خاطر ویژگی زنده اش سر و کار داشته ایم. به قول یکی از دوستانم ما از بالای دیوار به هم نگاه نمی کنیم، ما دیوار را سوراخ کردیم و از این سوراخ به هم نگاه می کنیم. این مدرس دانشگاه توضیح داد: ما برای داشتن روابط بین المللی همیشه با چالش روبرو بوده ایم. فعالیت بین المللی تئاتر فقط به حوزه اجرا مربوط نمی شود. بخشی از آن گرفتن الگوهای نهادسازی است که تئاتر برای فعالیت خود به آن نیاز داشته است. بعد از انقلاب هم نیازمند آن بودیم که بخشی از میراث نهادی تئاتر را بپذیریم و اتفاقا پیوستن ما به انستیتوی جهانی تئاتر یا آی تی آی بخشی از این فعالیت بوده است. یعنی ما سیستماتیک و با قاعده مشخص به بخشی از آن چیزی می پیوندیم که در یونسکو وجود دارد و آنجا از میراث فرهنگی بشری پاسداری می شود. در حوزه آموزش نمره متوسطی می گیریم وی با بیان اینکه در این سال ها دستاورد داشته ایم اما تعلل کرده ایم و پیوندهای خود را تحت سازمان های جهانی که در حوزه تئاتر کار می کنند پیش نبرده ایم و فراز و نشیب داشته ایم، گفت: مسئله دیگر به آموزش بر می گردد. اگر بخواهیم اولین لحظات فعالیت بین الملل را جستجو کنیم باید در شکل گیری مدارس تئاتر و بعد دانشگاه ها ببینیم. ما در حوزه آموزش در به‌روزرسانی خود هم تعلل داریم و نمره متوسطی می گیریم. اسدی با تاکید بر اینکه باید خودمان را به شیوه های تازه تر آموزش تئاتر پیوند دهیم تا انتقال تجربه و دانش را سریع تر کند، گفت: خوشبختانه نسل جدید ما به خاطر دسترسی به مجاری ارتباطی مجازی و تحت وب، این امکان را داشته اند که از این دریچه به جهان بیشتر نگاه کنند. اگر چه به نظر می رسد خود تئاتری ها و جوانان از نهادهای آموزشی جلوتر بوده اند. ما بیشتر نظریه پذیر بوده ایم تا اینکه چیزی به میراث علمی بشر اضافه کنیم وی افزود: در حوزه تعامل پژوهشی با جهان، ما بیشتر نظریه زده و نظریه پذیر بودیم، در حوزه ترجمه رشد وسیعی داشته ایم ولی اینکه ما بتوانیم به این میراث علمی بشر اضافه بکنیم توفیق زیادی نداشتیم. در فرهنگ جهانی تاکیدی بر وجود فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها وجود دارد و شاید هنر عرصه ای است که این تلاش را ممکن می کند. برای اینکه فرهنگ های محلی و اقلیم های بومی خرد بتوانند در جهان وجود داشته باشند باید صدا و طعم و رنگ و نغمه ای از آن فرهنگ را در عرصه هنر ببینی و بشنوی و به آن احترام بگذاری تا در چهارراه های فرهنگی این خرده فرهنگ ها را با هم رو در رو کنیم.  مدیر گروه آموزشی تئاتر دانشگاه سوره اصفهان بیان کرد: احترام گذاشتن به این صدا در تئاتر دنیا خیلی مورد توجه است و به همین دلیل از فرصت های بوده است که ما از آن بهره کمی برده ایم اما برای رساندن صدای خودمان و دیدگاه هایمان نسبت به جهان و انسان، کم توان بوده ایم. البته بعد از انقلاب با بین المللی شدن برخی از جشنواره ها و تردد برخی هنرمندان به ایران و فرصت سازی بین المللی برای گروه های نمایشی، باعث شده است این اتفاق بیفتد. 127 مورد اعزام به خارج از ایران بدون حمایت دولت رایانی در ادامه صحبت های اسدی بیان کرد: من آمار فردی و غیر قابل استناد از آرشیوهای خودم دارم که 127 مورد اعزام به خارج از ایران را در سال گذشته دیدم. یعنی مجموعه آثار و فعالیت هایی که در آن سوی مرزها از طرف هنرمندان ایران تحقق پیدا کرده بود که بخش اعظم آن ربطی به دولت ندارد و تحت حمایت آنها نبوده است و به همت خود هنرمندان بوده است که به نسبت سال های گذشته یک جهش بسیار زیاد دیدم. مطمئنم این قضیه در آینده نزدیک به یک موج عظیم تری می انجامد. اسدی ادامه داد: اینکه می گویند چشم اندازی وجود ندارد من نمی پذیرم، ما میراث دار فعالیت هایی هستیم که پیش از ما انجام شده است. تکثر همیشه مسئله است اما چیزی که به طور برجسته مورد نقد است نهادهایی هستند که مستقیما در معرض نقد و مطالبه قرار می گیرند و این به حق است اما در حوزه های مختلفی باید کار می شد. بخشی از این اتفاقات را کجا باید انجام می داده است؟ شما بار همه چیز را بر دوش یک بخش با بودجه محدود می گذارید. وی افزود: باید پژوهشگاه هایی وجود داشته باشد تا الگوهایی را که در سایر کشورها وجود دارد استخراج کند. در حوزه فعالیت های بین المللی وسعت حوزه های اجرا نیازمند تکنولوژی های جدید اجرا است و برای استفاده از این تکنولوژی ها باید آموزش داده شود. مثلا ما الان پیانیست زیاد داریم ولی کسی را نداریم که پیانو را برای ما کوک کند. یکی از عقب ماندگاهی ما ترجمه نشدن آثارمان در دنیا است دبیر دوره های 34 و 35 جشنواره بین الملل تئاتر فجر به حلقه های واسطه اشاره کرد و گفت: اینکه چرا ترجمه آثار ما اتفاق نمی افتد یکی از عقب ماندگی های ما است اما در تئاتر دنیا نهادها نیستند که آثار را ترجمه می کنند بلکه ارتباطی است که در حوزه نشر می تواند وجود داشته باشد. کما اینکه این اواخر اتفاقات خوبی افتاده است. مثلا آثار ایرانی به زبان ارمنی ترجمه شده است و مرواده هایی که نویسندگان ما با ارمنستان داشته اند. برای دعوت از گروه ها در حوزه اجراهای نمایشی با چالش های بسیاری مواجهیم وی تصریح کرد: تئاتری ها باید بدانند ما در حوزه اجراهای نمایشی برای دعوت از گروه ها با چه چالش هایی مواجه هستیم، هم از نظر کیفی و هم هنری و فکری و هم از نظر شمار کسانی که عضو آن گروه هستند و دیگر مسائل که باید به همه شان توجه کنیم. اسدی با نظر بر خروج تمرکز فعالیت های بین المللی از حوزه های فستیوالی، تاکید کرد: جشنواره فجر طی سالیان گذشته بخش مهمی از فعالیت های خود را در طول سال انجام داد یعنی وجوه پژوهشی، ورک شاپ ها و یا نشست هایش را به بیرون جشنواره برد تا بتواند این فرصت را وسیع تر ببیند و آن چیزی که شرایط و مزیت های فعالیت های جشنواره به ویژه تئاتر است را فراهم کند. بین المللی بودن یعنی اینکه تور دیدن تئاتر را در کشور فراهم کنیم و در حاشیه جشنواره فرصت نت ورکینگ، شبکه سازی ارتباط اقتصادی و تبادل آثار را فراهم کنیم. حرکت رو به رشدی در حوزه بین الملل در سالهای اخیر داشته ایم وی در پایان اظهار کرد: اگر جامعه تئاتر مطالبات خود را روشن کند در حوزه مدیریتی هم می تواند این را روشن بگوید. در حوزه بین الملل چیزی که در سال های اخیر اتفاق افتاده است حرکتی رو به رشد است. ما در نشریات بین المللی جلوه هایی داشته ایم که به زبان های دیگر است. رسانه باید این اتفاقات را بیشتر نشان بدهد و از بایسته های فعالیت بین المللی است که هر چه بیشتر صدای ما در جهان شنیده شود. اسدی همچنین از حمایت قطعی اداره کل هنرهای نمایشی از هرگونه معرفی تئاتر ایران به شکل پژوهش، ارائه مقاله و دیگر فعالیت ها در خارج از ایران، در کنفرانس های بین المللی و در سمینارها خبر داد. هنر و به ویژه تئاتر وضعیت خوبی در زمینه بودجه ندارد در این نشست همچنین گیاهچی بیان کرد: موضوع ما این است که باور و دیدگاه زمامدارن کشور ما نسبت به هنر و تئاتر چیست و چه جایگاهی برای تئاتر در ذهنشان دارد. برای اینکه به یک ارزیابی نسبی برسیم باید شاخص هایی داشته باشیم یکی از آنها بودجه و زیرساخت ها است. اگر میزان بودجه ای که به هنر و تئاتر اختصاص پیدا می کند با سایر موضوعات و کل بودجه کشور مقایسه کنیم، می بینیم که وضعیت خوبی ندارد. گذشته از آن که همان بودجه اندک هم کاملا جذب نمی شود. وی افزود: اگر مابین نمودار رشد بودجه موضوعات مختلفی را در طول سال ها مقایسه کنیم می بینیم که بودجه هنر و تئاتر در نسبت سایر بودجه ها رشد مناسبی نداشته است. آقای طاهری در زمانی که مدیرکل اداره هنرهای نمایشی بودند آماری ارائه کردند که در سال 90 بودجه تئاتر 17 میلیارد تومان بوده و در سال 93 این رقم به 10 میلیارد تومان رسیده است. اگر در دولت بودجه مشخصی وجود دارد که قابل رصد و اندازه گیری و انتقاد است در شهرداری همین هم وجود ندارد. این پژوهشگر ادامه داد: در همین سازمان صدا و سیما به عنوان رسانه ملی که منویات سیاستگذاران را به منصه ظهور می گذارد و اجرا می کند، سال ها تله تئاترهایی به عنوان برنامه شاخص و پر بیننده تولید می کرد که به مرور کم شد و بعد کاملاً متوقف شد. این همه اتفاقات تئاتری در تهران و دیگر شهرها روی می دهد ولی انعکاسش را در رسانه ملی مطلقاً نمی بینیم. مسئولان سالی چند بار به کنسرت موسیقی، گالری هنری یا سالن تئاتر می روند؟ مدیر هنری نمایشگاه بین المللی جهانگردی و صنعت توریسم، شاخص دیگر را اینچنین توضیح داد: شاخص بعدی ما میزان ارتباط و انس سیاستگذاران با موضوع تئاتر و هنر است. روسای قوا، وزرا، استانداران، فرمانداران، شهرداران، نمایندگان مجلس و دیگر مسئولین، چقدر در سالن کنسرت موسیقی می شنوند؟ چقدر به گالری هنری برای دیدن آثار تجسمی می روند؟ چقدر در سالن تئاتر حضور پیدا می کنند؟ عموم مدیران ما آشنایی و شناختی با هنر نداشته اند وی اضافه کرد: عموماً ما مدیرانی داشتیم که هیچ آشنایی و شناختی با حوزه هنر ندارند و در این حد نیاز و باور به مقوله هنر نداشتند که با هنرمندانش ارتباط داشته باشند و مسائلی را که مبتلابه جامع هنری است درک و دریافت کنند. تعدادی هم مدیران لایق داشتیم که عملاً این مجموعه رفتارها و باورها و این مجموعه تدارکاتی و پشتیبانی و بودجه مانع این شده است که مدیر به اهدافش برسد و به برنامه هایش تحقق بدهد و بیشتر درگیر مسائل حاشیه ای بوده است. هنر زنده ای مثل تئاتر قابل کنترل نیست این نویسنده اظهار کرد: محدودیت منابع و این نوع نگاه مسئولین باعث شد که بازار عرضه محدود و متقاضی فراوان باشد و متقاضیان برای رسیدن به این بازار مبارزه کنند. بنابراین پشتیبانی و اتحاد جامعه تئاتری از دست رفته است که به نظرم یکی از دلایل این موضوع، حذف نام هنر از انتهای وزارت فرهنگ و هنر پس از پیروزی انقلاب بوده است. مسئله کوچکی است اما با توجه به گستردگی مفهوم فرهنگ مفری شد که هر فعالیتی به عنوان فعالیت فرهنگی توجیه بشود و هر بودجه ای در این زمینه هزینه بشود. در تئاتر نسبت به سایر هنرها اوضاع اسفناک تر است زیرا تئاتر یک هنر زنده است و قابل کنترل به نحوی که برخی دوستان می خواهند نیست. رایانی مخصوص درباره این بخش از صحبت های گیاهچی توضیح داد: به نظرم بودجه اختصاص یافته به تئاتر عالی نیست، خوب است اما پراکنده است. یعنی نهادهای مختلف دولتی و حاکمیتی که در حوزه تئاتر داریم بسیار زیاد هستند. از نیروهای مسلح، بنیاد شهید، وزارت ارشاد و حوزه هنری می توان نام برد. متاسفانه نگاه حاکمیتی که بتواند جریان های موازی را حذف کند و به یک وحدت رویه برسد وجود ندارد و در واقع خلأ برنامه ریزی و پژوهشی وجود دارد. در ادامه گیاهچی بیان کرد: آی تی آی حدود هفتاد سال پیش و با جنگ جهانی شکل گرفت و بستری فراهم کرد تا روابط بین المللی بتواند شکل بگیرد و کشورها از طریق نمایندگانی به هم مرتبط بشوند. رئیس آی تی آی ما یک فرد دولتی است در حالیکه تعریف این سیستم مبنی بر غیر دولتی بودن است. چگونه چنین چیزی ممکن است؟ چرا دستاوردی در آی تی آی نداشتیم؟ وی متذکر شد: آقای خاکی نماینده آی تی آی ما شدند ولی تشکیلات دولتی ایشان را به رسمیت نپذیرفت و یا به هر طریقی امکان حضور ایشان را در آی تی آی جهانی فراهم نکرد. یک دوره زیادی این فعالیت در تعلیق بود و سه سال حق عضویت ندادند که داشتند اخراج می شدند که در دوره آقای دشت گلی این پول را پرداختند. از ان مقطع به بعد مدیران وقت اداره کل مرکز هنرهای نمایشی به عنوان نماینده آی تی آی در این اجلاس شرکت کردند ولی تقریبا هیچ دستاوردی نداشتند چون نمایندگی جامعه تئاتر نداشتند. وی با اشاره به اینکه ما از یک ظرفیت بسیار اساسی برای ارتباط با تئاتر جهان محروم هستیم علی رغم اینکه حق عضویت پرداخت می کنیم، گفت: ما چشم انداز روشن و قابل قبولی نداریم زیرا تمام فعالیت بین المللی ما به یک جشنواره بین المللی تئاتر فجر در روزهای برگزاری اش محدود می شود و در طول سال هیچ خبری نیست در حالیکه مسئله بین المللی یک مسئله دائمی است. صرفاً یک چیز آماری است برای جلب رضایت مقامات بالادستی. گیاهچی با اعلام اینکه مشکل اصلی ما صنف و جامعه تئاتری است، اظهار کرد: فعالیت و مطالبه آن صنف است که می تواند احیا و اصلاح کند. من به بهتر شدن فضا و اینکه حرکت های مناسب تری دارد انجام می شود اعتقاد دارم ولی فکر می کنم این حرکات کند است و متناسب با نیاز جامعه نیست. وی در پایان توصیه کرد: الگوهایی که اینهمه سال ازشان استفاده نکردیم بررسی و معرفی شود، یعنی مثلا کتابچه ای داشته باشیم که ببینیم سیستم ساختار تئاتر در فرانسه چیست. نکته دوم این است که استفاده آماری نکنیم و نکته بعدی مستندسازی است. فعالیت هایی شده است ولی کسی مستندی از کار خود ارائه نمی کند و نکته آخر شفافیت است. مجله شبانگاهی «چشم شب روشن» به تهیه‌کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه ساعت 23 از شبکه چهار سیما پخش می‌شود. 58241  

تله سینما

خبرآنلاین