خبرگزاری مهر-گروه هنر: یکی از آثاری که این روزها در گروه سینمایی «هنر و تجربه» در حال اکران است، فیلم «انارهای نارس» به کارگردانی مجیدرضا مصطفوی است. در این «انارهای نارس» بازیگرانی چون پژمان بازغی، شیوا خسرو مهر، مهران رجبی، آنا نعمتی، رابعه مدنی، ساقی زینتی و قطب الدین صادقی حضور دارند. این فیلم داستان انسی از زنی سالخورده پرستاری می‌کند و ذبیح در شمال شهر کارگر ساختمانی است. آنها آرزو دارند بچه‌دار شوند...
از آنجا که فیلم‌های گروه «هنر و تجربه» در سینماهای محدودی اکران می‌شوند ولی غالبا مخاطبان زیادی دارند فرصت را مغتنم دانسته و با مجیدرضا مصطفوی کارگردان و آنا نعمتی بازیگر این فیلم در خبرگزاری مهر به گفتگو نشستیم. در بخش اول این نشست، مجیدرضا مصطوفی به روند ساخت این فیلم سینمایی در دولت دهم و بعد در دولت یازدهم اشاره کرد. وی همچنین اشاره کرد که داستان با موضوع زندگی و مشکلات کارگری در دولت قبل نوشته شده بود؛ در دورانی که مردم در زندگی خود دچار رکود شده بودند، اما با توجه به اینکه فیلم در زمانی ساخته و اکران شد که دولت جدید روی کار آمده بود، دو تدوین متفاوت برای آن در نظر گرفت، تدوین دوم تدوینی بود که با توجه فضای امیدواری و آرامشی که در جامعه ایجاد شده بود، مورد استفاده قرار گرفت.
آنا نعمتی بازیگر نقش «انسی» با اشاره به اینکه هیچ گاه به این فکر نمی کرده است که بتواند چنین نقشی را بازی کند، گفت زمانی که نقش «انسی» را در «انارهای نارس» بازی کردم و با توجه به موفقیتی که در بازی این نقش داشتم، حس کردم جواب تمام دلخوری ها از سال ها فعالیتم در حوزه سینما را گرفتم.
در بخش دوم این نشست، مجیدرضا مصطفوی دلایل خود را برای انتخاب آنا نعمتی در نقش «انسی» توضیح داد. آنا نعمتی نیز به تغییر چهره‌اش بدون اینکه اطلاعی از این مساله داشته باشد، اشاره کرد.
با ما در بخش دوم این نشست همراه باشید:
*با توجه به تغییراتی که «انسی» در «انارهای نارس» دچار آن می شود و از زنی وابسته به زنی مستقل می‌رسد، بی شک باید از بازیگری با چهره‌ای مناسب این شخصیت استفاده می کردید. چطور به آنا نعمتی رسیدید؟
مجیدرضا مصطفوی: زمانی که در حال نگارش فیلمنامه بودم به هیچ بازیگری فکر نمی کردم اما این را می دانستم که نقش «انسی» باید توسط یک بازیگر شناخته شده سینما بازی شود. اولین دلیل هم به خاطر شرایط اقتصادی سینما بود و نیازمند بازگشت سرمایه خود بودم. به خصوص اینکه داستان فیلم تلخ است و اگر قرار بود نابازیگر در این فیلم حضور داشته باشد، همراهی بیننده با داستان دچار مشکل می شود، به همین دلیل باید از بازیگری استفاده می کردم تا بیننده با حضور این چهره، چنین داستان تلخی را دنبال کند.
دومین فاکتوری که برای شخصیت «انسی» در ذهن داشتم این بود که بازیگر مورد نظر نقشی شبیه «انسی» را در سینما بازی نکرده باشد. در واقع «انسی» یک سری مشخصه های ظاهری دارد که در همان زمان که فیلم را جلوی دوربین می بردم تعدادی از بازیگران نقش هایی با مضمون کارگران زن را بازی کرده بودند و تنها گزینه در بین بازیگران زن سینمای ایران که چنین نقشی را بازی نکرده بود، آنا نعمتی بود.
همچنین شخصیت «انسی» قرار بود از یک شخصیت غیر مستقل به یک آدم مستقل تبدیل شود. انسی فردی بود که در ابتدای داستان پشتوانه اش ذبیح بود و حتی خیلی از چیزهای ساده زندگی اگر از سوی ذبیح مطرح می شد برای «انسی» به دلیل عشقی که نسبت به همسرش داشت، تبدیل به یک حکم می شد.
انتخاب خانم نعمتی براساس تمام مسائلی که در ذهنم بود از جمله آشنازدایی برای مخاطب، انتخاب بازیگری توانمند که بتواند یک جریان درونی در فیلم ایجاد کند و توانایی تغییر شخصیتی غیر مستقل به یک فرد مستقل را داشته باشد، انجام شد.
همچنین نباید فراموش کرد که از زمانی که ذبیح از بالای ساختمان سقوط می کند، «انسی» از نظر استقلال از صفر به صد می رسد و بازیگر باید بتواند بتواند در چهره اش یک نوع سمپات داشته باشد، همه این ها دست به دست هم داد تا آنا نعمتی را برای بازی در این فیلم انتخاب کنم.
*یکی از انتقاداتی که به فیلم شما وارد است، ریتم کند آن است. نظر شما درباره این نوع از انتقادها چیست؟ فکر می کنید مخاطب تا چه اندازه با ریتم فیلم کنار آمده است؟
مصطفوی: این حق را باید به بیننده داد که تصمیم بگیرد تا چه اندازه از یک فیلم خوشش بیاید. همانطور که در جشنواره فیلم فجر بعد از نمایش فیلم، دو قطب بین منتقدان سینما بوجود آمد. یک سری از منتقدان فیلم را دوست داشتند و یک سری از منتقدان آن را دوست نداشتند. به هر حال من از همه منتقدانی که این فیلم را دوست نداشتند تشکر کردم و گفتم دوست دارم بدانم که چرا فیلم را دوست نداشته اند. برخی از آنها با ریتم این فیلم مشکل داشتند. گاهی اوقات فراموش می کنیم که در گذشته چه اتفاقی برای زندگی مردم رخ داده است. در واقع ریتم زندگی کارگری در ۵ سال گذشته واقعا سریعتر از آنچه که در این فیلم به نمایش گذاشته شده است، نبود. زندگی همه دچار یک اسلوموشن و رکود اساسی شده بود و به خصوص در زندگی کارگری این رکود بیشتر دیده می شد و از صبح تا شب درگیر زندگی روزمره‌ای شده بودند که هیچ اتفاق جدیدی در آن رخ نمی داد.
به عنوان مثال برای طبقه اجتماعی ما پیدا کردن یک تخم لک لک و یا ساختن یک خانه چوبی چندان شادی به وجود نمی آورد اما در طبقه کارگری با همین چیزهای جزئی دلخوش می شوند و از آن لذت می برند.
آنا نعمتی: البته این رکود و کندی در زندگی همه وجود داشت و حتی در زندگی ما نیز تعریف خاصی وجود نداشت.
*خانم نعمتی شما نگران نبودید که نتوانید این نقش را باورپذیر بازی کنید؟
نعمتی: یادم است روز اول بازی من در «انارهای نارس»، فیلمبرداری را از لوکیشن خانه «طوبی سادات» شروع کردیم. آن زمان به این فکر می کردم که می توانم به همه ثابت کنم که توانایی بازی در چنین نقش های متفاوتی را دارم. زمانی که جلوی دوربین رفتم احساس کردم از درون خالی شدم و شخصیت خود را فراموش کردم و توانستم نقش «انسی» را که هیچ آشنایی با آن نداشتم بازی کنم. ولی راستش هیچ وقت فکر نمی کردم که بتوانم شخصیت «انسی» را در صورت خود بنشانم.
زمانی که سکانس اول را بازی کردم، به مصطفوی گفتم که آیا خوب بازی کرده ام یا نه و او مطمئن بود که این نقش به خوبی کار شده است، حتی در آخرین روز فیلمبرداری پیش من آمد و گفت «انسی» همین بود که بازی کردید. بعد من گفتم دارید شوخی می کنید و او گفت نه این همان انسی بود که تصور می کردم و من آن شب تا صبح خوابم نبرد و از اینکه توانستم چنین کاری را انجام دهم و بسیار خوشحال بودم.
*با تغییر فرم چهره‌تان چگونه کنار آمدید؟
نعمتی: یکی از تغییراتی که در چهره من برای رسیدن به انسی ایجاد شد، تغییر شکل بینی بود که البته بسیار تاثیرگذار بود. اما مساله جالب در این است که این تغییر حالت در طول فیلمبرداری انجام نشد چرا که کارگردان تاکید داشت که «انسی» یک زن زیبا است و نیازی به تغییر شکل بینی برای او نداریم، اما بعد از پایان فیلمبرداری کارگردان توسط ویژوآل افکت بینی من را تغییر داد. در واقع این تغییرات بعد از انتخاب فیلم در دو بخش اصلی جشنواره فیلم فجر و بعد از انتخاب فیلم در جشنواره فیلم «مسکو» انجام شد. البته من خود این تغییر را بسیار دوست داشتم.
*آقای مصطفوی چه چیز باعث شد تا شما در نهایت تصمیم بگیرید چهره «انسی» را نسبت به آنچه که ابتدا در فیلم فیلمبرداری شده بود، تغییر دهید؟
مصطفوی: دوست داشتم چهره بازیگرانی که در این فیلم حضور دارند با کارهایی که در گذشته انجام داده اند متفاوت باشد. در همین راستا چهره مهران رجبی کاملا تغییر کرد، پژمان بازغی هم چهره ای کاملا متفاوت و کارگری پیدا کرده بود. برای چهره آنا نعمتی نیز سعی کردیم در گریم به سمت زشت شدن نرویم.
معمولا وقتی قرار است یک بازیگر برای نقش پرستاری که در حومه شهر زندگی می کند گریم شود ذهن ما به سمت این می رود که چهره او را سیاه و یک سری ایراد و عیب در چهره اش ایجاد کنیم اما من فکر کردم می شود یک گریم ساده برای انسی درنظر بگیریم. در ابتدا فکر می کردم که نیازی به تغییر بینی بازیگر برای نقش «انسی» نیست، اما بعدها وقتی که فیلم را دیدم احساس کردم که شاید نیاز است که یک سری اصلاحات بر روی بینی آنا نعمتی صورت گیرد، به همین دلیل با ویژوآل افکت این تغییرات را انجام دادیم.
قرار بود خانم نعمتی در تمام فیلم حضور داشته باشد و از ۳۱ روز فیلمبرداری ۳۰ روز در صحنه حضور داشت و گریم می‌شد. اگر قرار بود که بینی او را گریم کنیم مطمئنا بازیگر برای ساعت هایی که صرف گریم می کرد، خسته می شد به همین دلیل دوست نداشتم بازیگرم در روز ۴ ساعت زیر گریم بماند و بعد با خستگی نقش خود را بازی کند. در نهایت تصمیم گرفتم که نعمتی با همان بینی خودش بازی کند و در صورتی که نیاز بود با ویژوآل افکت این تغییرات را انجام دهم. بعد از اینکه فیلم را برای جشنواره فیلم فجر فرستادم، با خودم فکر کردم که اگر کمی بینی بازیگر در فیلم تغییر کند و از حالت جراحی خارج شود به شخصیت کمک کند.
*فکر می کنم تغییر بینی آنا نعمتی در این فیلم یکی از درست ترین کارها بود. اگر قرار بود شخصیت انسی با توجه به طبقه اجتماعی و مشکلات اقتصادی که دارد با همان چهره طبیعی خانم نعمتی باشد، باورپذیری این شخصیت برای مخاطب بسیار سخت بود.
مصطفوی: همینطور است. به خاطر دارم یکی از بازیگران زن هم چند سال پیش در یک فیلم نقش یک کارگر را بازی کرده بود و چون او هم بینی خود را عمل کرده بود و در فیلم تغییر در بینی او رخ نداده بود، در جلسه نقد و بررسی هیچ کس از فیلم ایراد نگرفت، اما همه در مورد چهره این بازیگر صحبت می کردند و می گفتند که چرا یک کارگر باید بینی عملی داشته باشد. همین مساله سبب شد تا من چهره خانم نعمتی را در فیلم و توسط ویژوآل افکت تغییر دهم. از زمانی که هیات انتخاب اعلام کرد که فیلم در جشنواره فیلم فجر حضور دارد تا زمانی که فیلم در جشنواره اکران شود، ۴۰ روز فرصت داشتیم تا تغییرات لازم را انجام دهیم که خوشبختانه این کار به خوبی انجام شد.
*البته شاید اگر به طور طبیعی چهره خانم نعمتی گریم می شد، بینی تغییر پیدا کرده کمی واقعی تر می شد.
مصطفوی: البته، اما براساس شرایط این کار را انجام دادم، بی شک اگر قرار شد فیلم دیگری در این زمینه بسازم، تمهیداتی برای گریم ایجاد می کنم تا حتما قالب سازی شود، اما این نوع از کار هم به نوعی تجربه خوبی بود.
*خانم نعمتی بی شک هیچ تصوری از تغییری که در چهره‌تان ایجاد شد نداشتید. زمانی که «انسی» را با این تغییرات دیدید، چه واکنشی نشان دادید؟
نعمتی: مدت ها بعد از فیلمبرداری، قرار بود نریشن آخر فیلم را بخوانم و قرار شد که به استودیو بروم، نزدیک استودیو بودم که آقای مصطفوی زنگ زد و گفت که باید در راستای فیلم یک چیزی بگویم. در ابتدا درباره مسائل مختلف فیلم صحبت کرد و بعد گفت من در فیلم یک کاری انجام دادم و شاید این تغییر را باید زودتر می گفتم و امیدوارم وقتی فیلم را می بینید شوکه نشوید و در نهایت به من گفت که یک بینی برای شما در فیلم گذاشته ایم. گفتم برای من بینی گذاشته اید؟ چطور این اتفاق رخ داده است؟ و گفت بهتر است که بیایید فیلم را ببینید.
زمانی که فیلم را دیدم بسیار تعجب کردم که چه تغییر جالب و مناسبی برای بینی رخ داده است، هرچند یک یا دو جا از لحاظ حرکتی بینی مشکل داشت اما در کل تجربه و اتفاق خوبی بود.
* «انسیه» از نظر فیزیکی دچار مشکل بود و لنگان لنگان راه می رفت، اما بعد از مدتی می بینیم که لنگان رفتن کم می شود و به جای آن پای خود را می کشد، آیا این تغییر دلیل خاصی داشت؟
نعمتی: در ابتدای فیلم، «انسی» شخصیت شادی داشت و این لنگان لنگان رفتن بیشتر شبیه یک موتیف و رقص شده بود، اما ناگهان بارهای سنگینی روی دوش او می نشیند و بدن انسی از یک جایی به بعد جمع می شود و نشان می دهد که این مشکلات بر دوش او بسیار سنگین است، به همین دلیل او کم کم خود را در فیلم می کشید و رفتار و موقعیت او به دلیل بروز مشکلات تغییر کرد. از نیمه دوم فیلم یک بلوغ فکری در او رخ می‌دهد و البته تاثیر این مشکلات را در جسم و حرکات او نیز می‌بینیم.
قسمت پایانی این نشست را در ایام نوروز بخوانید.