انتقاد کیانیان از لمپن‌هایی که گریبان شهرها را گرفته‌اند
09:00:44 1395/10/09
به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، میزگرد «شهر و مسئولیت اجتماعی تئاتر» به عنوان پایان بخش همایش «شهر، شهروندی و تئاتر» عصر روز 7 دی‌ماه با حضور رضا کیانیان، علی جعفری (رییس شرکت توسعه فضاهای فرهنگی) و مجید کمالی (رییس مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران) برگزار و موضوعات مختلفی مانند ضرورت مشورت با هنرمندان در ساخت مکان‌های فرهنگی و هنری، تعریف مسئولیت اجتماعی و تفکیک آن از مسئولیت سیاسی، لزوم همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری و .... مطرح شد.
در آغاز این میزگرد که در سالن کنفرانس تئاتر شهر برگزار شد، رضا کیانیان بر تفکیک مسئولیت سیاسی و اجتماعی تاکید کرد و یادآور شد: در گذشته دولت‌های تمامیت‌خواه می‌خواستند همه امور را بر عهده بگیرند و همین موضوع سبب شده بود تا همه چیز سیاسی شود، در حالیکه وظیفه دولت انجام امور کلان است و شهروندان نیز وظایف اجتماعی خود را دارند. بدین ترتیب مسئولیت‌های سیاسی از اجتماعی تفکیک می‌شود.
علی جعفری نیز با ارایه تعریفی از واژه توسعه یافتگی،بر تفاوت میان دو مفهوم «شهروند» و «شهرنشین» تاکید کرد و افزود: شهرنشین کسی است که در شهر زندگی می‌کند ولی شهروند نسبت به مسایل محیطش احساس مسئولیت دارد.
مجید کمالی هم با اشاره به اینکه مسئولیت اجتماعی نیازمند تعریفی جدید است، افزود: این تعریف، مفهومی است که در آینده و متن زندگی ما حضور دارد و در متن کنش‌هایمان قابل بررسی است و همین نقطه پیوند مسئولیت اجتماعی و تئاتر است.
به گفته او، در نگاه پدیدارشناسانه، مسئولیت اجتماعی ساختاری است که فرد و اجتماع با هم در شکل گیری آن نقش دارند.
در ادامه این نشست و بعد از طرح این موضوعات به عنوان مقدمه، کیانیان به تفاوت مسئولیت شهری در دوره گذشته و امروز اشاره کرد و گفت: پیش از این وقتی در محله‌ای زندگی می‌کردیم، نسبت به آن عرقی داشتیم و از آن مراقبت می‌کردیم. همه یکدیگر را می‌شناختند و به همین دلیل، در محله‌ها کمتر خلافی روی می‌داد اما با بزرگ شدن شهرها ، محله و عرق به آن از بین می‌رود تا جاییکه امروزه در ابر شهر تهران، فقط بعضی جاها هنوز محله هستند و در مقابل، در اطراف شهر، شهرک‌های بسیار کوچک زیادی درست شده‌اند که درواقع مسافرخانه مردمی است که در تهران زندگی می‌کنند.
این هنرمند تئاتر، سینما و تلویزیون ادامه داد: این شهرک‌ها هیچ هویتی ندارند و ساکنان آنها نیز هیچ عرقی نسبت به محیط خود ندارند. به همین دلیل در تهران مشکلات بسیاری داریم.
کیانیان با اشاره به برخی از مشکلات اجتماعی تهران مانند تردد بی حساب و کتاب موتور سواران، رعایت نکردن قوانین راهنمایی و رانندگی و ... افزود: این مشکلات از سوی کسانی ایجاد می‌شود که متوجه نیستند کارشان خلاف است چون معنای قواعد شهرنشینی را نمی‌فهمند و این چنین است که شاید بتوان آنها را «لمپن» به معنای بی‌ریشه نامید و متاسفانه بعد از جنگ تحمیلی، این وضعیت ناخوشآیند، گریبان همه شهرهای ما را گرفته است.
در ادامه، جعفری یکی از الزامات رسیدن به توسعه اجتماعی در شهر را، تحقق مشارکت شهروندان در اداره امور شهر دانست و گفت: تحقق این موضوع خود نیازمند الزامات بسیاری است.
به گفته این مدیر شهری، در نگاه مشارکت شهروندی، مدیران باید سخت افزار را ایجاد کنند و تامین نرم افزار هم به عهده نخبگان است.
کمالی نیز با تایید این نکته که هر که در شهر زندگی می‌کند، لزوما شهروند نیست، افزود: آنچه شهرنشین را به شهروند تبدیل می‌کند، مشارکت پذیری و مسئولیت پذیری است و با همین نگاه باید به شهروندان امکان کنش و تجربه بدهیم و همه اینها در تئاتر نهفته است.
جعفری نیز از کمبود سخت افزار به عنوان یکی از مشکلات مهم شهرداری یاد کرد و در عین حال گفت: با وجود مشکلات، امروزه در حوزه سخت افزار فرهنگی، پروژه‌های خوبی داریم به طوریکه بیش از 5500 صندلی به ظرفیت سالن‌های تئاتر اضافه کرده‌ایم. با این حال هنوز در زمینه سخت افزار فرهنگی، در حداقل‌های مورد نیاز خود هستیم.
او آمار و اطلاعاتی درباره پردیس تئاتر تهران و مجموعه «صبا» بیان کرد که در پاسخ به او رضا کیانیان برخی از مشکلات این مجموعه‌ها را تشریح کرد.
کیانیان با تقدیر از شهرداری تهران و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی در ساخت پردیس‌های سینمایی و نمایشی افزود: ما این تلاش‌ها را می‌بینیم و قدردانی می‌کنیم اما سخت افزار و نرم افزار نمی‌توانند جدا از یکدیگر کار کنند چون باید با یکدیگر در ارتباط تنگاتنگ باشند.
این بازیگر ادامه داد: هنرمندان نرم افزار هستند اما شهرداری که ساخت سخت افزار را بر عهده دارد، در این زمینه با آنان مشاوره نمی‌کند. از سوی دیگر شهرداری در این سال‌ها جشنواره‌های زیادی را در کنار جشنواره فجر برگزار می‌کند و با این جشنواره زدگی، همه چیز بر باد می‌رود.
کیانیان اضافه کرد: بهتر است شهرداری یا جشنواره برگزار نکند یا مانند همه جای دنیا برگزاری جشنواره‌های مهم کشور مانند فجر را بر عهده بگیرد چون در شرایط فعلی، از نرم افزار شما کاری ساخته نیست و همان سخت افزار خودتان هم هدر می رود.
در پاسخ به این انتقادات، کمالی توضیح داد که تا جایی که به سازمان فرهنگی هنری شهرداری مربوط می‌شود، کارهای مهمی انجام شده است و برگزاری جشنواره‌ها به معنای این نیست که فقط در بازه برگزاری جشنواره فعال هستیم بلکه در طول سال فعالیت داریم و جشنواره، برآیند آن فعالیت‌هاست هرچند ممکن است نواقصی داشته باشد.
رییس شرکت توسعه فضاهای فرهنگی اضافه کرد: در مورد هنری مانند تئاتر، رویکرد ما غیر حرفه‌ای است و آن را به عنوان فعالیتی نگاه می‌کنیم که می‌تواند حرکتی عملی را در لایه‌های پایین‌تر اجتماعی شهری ایجاد کند.
بعد از این توضیحات، کیانیان گفت: شهرداری با برگزاری این جشنواره‌ها، به نوعی با وزارت ارشاد موازی کاری می‌کند.
کمالی در پاسخ به او نیز مطرح کرد: موازی کاری نمی‌کنیم بلکه کار ما در حوزه همگانی است و در همین راستا استعدادها را در کف محلات شناسایی می‌کنیم و بعد به دست استادان حرفه‌ای می‌سپاریم.
اما کیانیان نیز تاکید کرد که ناهماهنگی میان دستگاه‌های مختلف باعث می‌شود زحمات هر یک از آنها بی‌نتیجه بماند. ضمن اینکه درباره امور مهمی مانند ساخت و طراحی سالن‌ها با هنرمندان حرفه‌ای مشورت نمی‌شود و همین باعث می‌شود تا سرمایه و انرژی زیادی هدر شود در حالیکه اگر با هرمندان گفتگو و رایزنی می‌شد، این مشکلات به وجود نمی‌آمد.
این هنرمند تاکید کرد که باید در گفتگوها به این راهکار برسیم که چگونه می‌توانیم با یکدیگر هماهنگ عمل کنیم تا تلاش‌های هیچ یک از نهادها و مراکز بی نتیجه نماند.
کیانیان به خیل گسترده فارغ التحصیلان تئاتر در هر سال اشاره کرد و افزود: سالانه بیش از هزار فارغ التحصیل در تئاتر داریم که بیکار هستند و باید پشت در اتفاق مدیران بروند تا نوبت اجرای نمایش بگیرند. از سوی دیگر شما با برگزاری جشنواره‌هایتان، استعدادها را شناسایی می‌کنید اما آنها به مراکز حرفه‌ای نمی‌رسند بلکه پراکنده می‌شوند.
جعفری نیز با تایید سخنان کیانیان افزود: رسیدن به بحث مطالبه گری یعنی حرکت بر چرخه توسعه که اتفاق بسیار خوبی است. البته متاسفانه در امور هنری شرکت‌های حقوقی نداریم که بتوانند در مورد مسایل فنی سالن‌های هنری مثل سالن‌های سینما، تئاتر یا موسیقی به ما مشاوره بدهند.
وی با بیان اینکه «شهر تولید ثروت می‌کند»، تاکید کرد: این امکان به طور کامل وجود دارد که همه فارغ التحصیلان و هنرمندان تئاتر را به کار بگیریم تا هیچ یک بیکار نباشند اما باید برای این کار، مکانیزمی وجود داشته باشد و اگر از دل جشنواره‌های ما الزام این تعامل سیستماتیک بیرون بیاید، انقلابی در حوزه موضوعات تخصصی است.
در ادامه سخنان او، مهدی شفیعی مدیر اداره کل هنرهای نمایشی هم به نواقص قانونی در این زمینه اشاره کرد و همچنین مباحثی درباره ضرورت ساخت مکان‌های فرهنگی برای قشر متوسط اجتماعی مطرح شد.
کیانیان توضیح داد که فرهنگ در دل طبقه متوسط اجتماعی رشد می‌کند اما تلاش دولت قبلی در جهت از بین بردن این طبقه بود.
او درباره ساخت مجموعه خاوران در منطقه پایین شهر گفت: در آن منطقه قشر متوسط اجتماعی وجود ندارد به همین دلیل این مجموعه با آن بزرگی همچنان خالی مانده است. درحالیکه اول باید در آن منطقه فرهنگ سازی کنیم و این کار با ساخت یک سالن خیلی شیک اتفاق نمی‌افتد بلکه اتفاقا با سالن‌های کوچک بلک باکس رخ می‌دهد.
کیانیان تاکید کرد: اگر هنرمندان به ساخت این مجموعه انتقاد دارند، به این معنا نیست که به فقرا بی‌توجه باشند بلکه باید بیاموزیم فرهنگ متعلق به طبقه متوسط است و باید اول در آن منطقه فرهنگ سازی کنیم.
جعفری نیز با تایید سخنان کیانیان بر ضرورت شکل‌گیری NGOها تاکید کرد و گفت: کارکرد ظرفیت اجتماعی ما از تفکر مراکز مردم نهاد شکل می‌گیرد و آفت جریان توسعه ما، نگاه سیاسی به جامعه است.
تئاتر برای دعوت به ارتباط جمعی ساخته شده است
براساس این گزارش در یک نشست دیگر این همایش که با حضور مهدی شفیعی (مدیر اداره کل هنرهای نمایشی)، احسان پشت مشهدی (رییس مرکز توسعه و سیاست‌های راهبردی وزارت راه و شهرسازی) و سعید اسدی (دبیر جشنواره تئاتر فجر)، اصغر همت (مدیرعامل خانه تئاتر) برگزار شد، شفیعی با اشاره به بی‌استفاده ماندن تعدادی از سالن‌های تئاتر گفت: تالارهای زیادی در سطح شهرها داریم اما جای تاسف است که نمی‌توان در تئاتر از آنها بهره جست درحالیکه جوانان ما احتیاج به فضاهای تئاتری دارند و مسئولان باید در تصمیمات کلان شهرها به این امر توجه ویژه‌ای داشته باشند.
وی افزود: گسترش اماکن هنری و کمک به تفهیم مفهوم شهروندی می‌تواند کمک بزرگی در ساخت و ساز شهرداری داشته باشد.
مدیر کل هنرهای نمایشی درباره عملکرد شهر در حوزه فرهنگی بیان کرد: آسیبی که در سیاست و عملکرد شهر در حوزه فرهنگی وجود دارد ، به علت نبود همگرایی بین انسان‌هاست . اگرچه همه ما به نوعی گرفتار مسائل روزمرگی هستیم، اما امیدوار بودم در این سمینار حداقل مدیران حوزه شهرداری برای تبادل نظر با یکدیگر حضور پیدا می‌کردند.
شفیعی با اشاره به تعریف شهروندی در جوامع مختلف اشاره کرد: تعاریف زیادی از مفهوم شهروندی در جوامع مختلف همچون یونان و تمدن بین‌النهرین و... شنیده‌ایم اما از نظر من شهروند یک مفهوم مدرن است و حقوق شهروندی و رعایت قوانین یک رابطه دو سویه بین شهروندان و مسئولیت اجتماعی به شمار می‌آید.
وی با اشاره به مراسم‌های آیینی مذهبی ملی گفت: تئاتر به عنوان مکان اجرایی نمایش یک مقوله جدید در ایران به حساب می‌آید.
مدیر کل هنرهای نمایشی در ادامه خاطرنشان کرد: در طراحی شهری، افزایش ارتباطات شهروندان مقوله بااهمیتی است که در این راستا پاتوق‌هایی برای شهروندان ایجاد شده است. امروزه جایگاه تئاتر برجسته‌تر شده و دیگر به عنوان یکی از ضرورت‌های شهری امروزی مطرح می‌شود که نباید به این امر مهم بی توجه بود.
وی درباره تئاتر در جوامع مختلف شهری گفت: ما معتقدیم تئاتر به عنوان اقتضای طبیعت‌ساز و هنری جذاب می‌تواند پیشنهادهای تاثیرگذاری در ساختار شهری داشته باشد، اما باید دید چه مقدار می‌توان در حوزه فرهنگ شهری از جوامع بهره گرفت.
در ادامه احسان پشت مشهدی (رییس مرکز توسعه و سیاست‌های راهبردی وزارت راه و شهرسازی) گفت: موضوع مهم این جلسه بررسی نظریه‌هایی است که شاید بتواند در مباحث مطرح شده، راهگشا باشد. حال این نظریه‌ها می‌تواند از سوی افراد روشنفکر این عرصه باشد تا کمک بیشتری به پیشبرد فرهنگ در سطح شهر داشته باشد.
وی با طرح مبحثی در زمینه ارتباط انسان‌ها با یکدیگر ادامه داد: ارتباط انسان‌ها با یکدیگر از جنبه اخلاق روی می‌دهد چرا که شهر محل ظهور اخلاق است، درحالیکه ما در بسیاری از موارد روستا را جایگاه اخلاقی می‌دانیم در صورتی که این رویداد در شهر بیشتر وجود دارد.
در ادامه‌ی میزگرد همایش پژوهشی" شهر ، شهروندی و تئاتر"، جمعی از شرکت‌کنندگان درباره پیشنهاد و انتقادات خود به رییس مرکز توسعه و سیاست‌های راهبردی وزارت راه و شهرسازی به گفتگو پرداختند.
انتهای پیام
تله سینما
ایسنا