چرا سکه‌های جایزه جلال کم شد؟

18:00:08 1395/09/23

مهدی قزلی مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان در نشست خبری نهمین دوره جایزه جلال آل‌احمد که روز سه‌شنبه ۲۳ آذرماه برگزار شد ابتدا از تغییر زمان برگزاری اختتامیه این جایزه به دلیل همزمانی با ماه صفر سخن گفت و افزود: اختتامیه نهمین دوره جایزه جلال آل‌احمد چهارم دی‌ماه در تالار وحدت برگزار می‌شود. او با اشاره به حضور منیژه آرمین در جایزه جلال آل‌احمد به عنوان دبیر علمی این رویداد گفت: امسال برای اولین بار دبیر جایزه جلال یک زن انتخاب شده است. دبیر اجرایی نهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد سپس از فعال شدن سامانه رصد بنیاد ادبیات داستانی خبر داد و گفت: برای اولین‌بار سامانه‌ای با عنوان «سامانه رصد» در احصاء آثار شرکت‌ داده‌شده در جایزه جلال فعال شد که بیش از ۱۰۰۰ کتاب بررسی و ۴۸۳ کتاب در این سامانه مطالعه شد. برای اینکه انتخاب‌هایمان، انتخاب دقیق‌تری باشد و از وضعیت داستانی شناخت بهتری حاصل کنیم، یک گروه رصد تشکیل داده‌ایم که هیچ ارتباط تشکیلاتی با هیأت داوران جایزه جلال ندارد. این گروه رصد تنها به بررسی آثار ادبی می‌پردازد. او افزود: البته نتایج این بررسی‌ها به هیأت داوران منتقل می‌شود که در واقع انجام برخی از مسئولیت‌های دبیرخانه جایزه جلال است. دبیرخانه جایزه وظیفه شناسایی، دسته‌بندی و غربال اولیه آثار را زیر نظر دبیر علمی به عهده دارد که این مهم به کمک گروه رصد انجام شده است. گروه رصد در این راه بیش از ۱۰۰۰ کتاب را بررسی و ۴۸۳ کتاب را شناسایی و مطالعه کرده و درباره آنها نظر مکتوب داده است؛ منتها این نظرات، مقدماتی و اولیه هستند و در داوری دخالت داده نمی‌شوند. قزلی درباره مبنای انتخاب هیأت علمی جایزه ادبی جلال گفت: در اساسنامه این جایزه آمده که هیأت علمی به پیشنهاد دبیر هیأت امنا و تأیید هیأت امنا و با حکم رییس هیأت امنا، انتخاب و منصوب می‌شوند. مهمترن کار هیات علمی انتخاب داوران است. پس از انتخاب آثار برگزیده در هر گروه نظر دبیر و یک نفر از اعضای هیات علمی نیز در نهایی شدن اثر برگزیده و معرفی آن دخیل است. اوافزود: معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دبیر هیأت امناست. اعضای حقیقی و حقوقی کمیسیون هنر و معماری شورای عالی انقلاب فرهنگی هم اعضای هیأت امنا را شکل می‌دهند و رییس این هیأت هم شخص وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است. بنابراین آقای دکتر صالحی هیأت علمی را پیشنهاد می‌دهد و پس از تأیید هیأت امنا، وزیر ارشاد، حکم آنها را ابلاغ می‌کند. البته در این موضوع آقای دکتر صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد با بنیاد شعر و ادبیات داستانی برای انتخاب هیأت علمی مشورت می‌کند. اعضای هیأت علمی هم اعضای هیأت داوری در بخش‌های مختلف را انتخاب و معرفی می‌کنند. دبیر اجرایی جایزه جلال در ادامه اظهار کرد: به هیچ وجه گذشته جایزه جلال را نفی نمی‌کنم. حتی دبیران و اعضای هیات علمی دوره‌های گذشته را به جلسه مشورتی فراخواندیم. اما آن دوره سر آمده که برنده شدن و نشدن در جایزه جلال، هیچ اثری در وضعیت نویسنده و کتاب نداشته باشد. او در بخش دیگری از سخنان خود در این نشست خبری درباره نتایج حاصل از واسپاری جایزه جلال به بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان گفت: باید تأکید کنم که ما گذشته جایزه را نفی نکرده‌ایم و برای برگزاری دوره‌های هفتم تا نهم جایزه که مسئولیت آن با ما بوده، از دبیران و هیأت علمی دوره‌های پیش از آن برای مشورت گرفتن، دعوت کرده‌ایم. به برندگان دوره‌های قبل احترام گذاشته‌ایم و در برنامه‌ها و انتخاب‌هایی که قصد انجام داشتیم، آنها را مد نظر قرار دادیم. قزلی افزود: با این حال در این دوره‌ها تغییراتی در آیین‌نامه جایزه جلال ایجاد کردیم. یکی از آنها حذف بخش تاریخ‌نگاری به نفع ادبی ماندن جایزه جلال بود. یکی دیگر از تغییرات و تثبیت‌ها، میزان جایزه بود. طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، میزان جایزه جلال در گذشته ۱۱۰ سکه بود. این تعداد سکه از میزان جایزه‌ای که به نشان درجه یک می‌دادند، بیشتر بود. به همین دلیل و با توجه به اینکه ظرفیت حوزه ادبیات ما در جوایز سالانه هیچ‌وقت به اندازه نشان درجه یک ملی نبود، همیشه این چالش درباره جایزه وجود داشت و تقریباً هیچگاه (به جز یکی ـ دو مورد استثنا) این میزان جایزه به برنده داده نشده است. او ادامه داد: برای اینکه جایزه جلال، جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی و نشان درجه یک را تحت تأثیر قرار ندهد، پیشنهاد دادیم که جوایز آن همسنگ کتاب سال باشد که معادل ۳۰ سکه است. برندگان جایزه ادبی جلال، برندگان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در حوزه ادبیات داستانی نیز هستند و لوح جایزه کتاب سال به برگزیده جایزه جلال هم تعلق خواهد گرفت. مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان گفت: همچنین تلاش کردیم تا جایزه جلال شفاف باشد، صراحت و مسئولیت داشته باشد و هر آنچه در جایزه اتفاق می‌افتد، توسط دیگران قابل رصد باشد. در انتخاب ترکیب هیأت علمی و هیأت‌های داوری جایزه در سه دوره اخیر، حساسیت‌های بسیاری داشتیم و این ترکیب نشان‌دهنده آن است که اعضای آن هم‌طیف و همسو و از یک دسته نیستند. بنابراین در انتخاب آثار و معرفی نامزدها و برگزیده‌ها، توافق بر مبنای غیرکارشناسی، بین داوران انجام نمی‌شود. هیأت داوران جایزه در سه دوره اخیر، رنگین‌کمانی بوده و این موضوع کمک کرده تا جایزه با تضارب آرا و گفت‌وگوی فنی پیش برود و امکان لابی کردن بین داوران وجود نداشته باشد. قزلی افزود: در ۹۰ درصد دوره‌های جایزه جلال، تا دقیقه آخر برنده‌ها مشخص نمی‌شوند و حتی یک مورد هم نداشتیم که دبیرخانه و یا شخص ذی‌نفوذی توانسته باشد نظر داوران را تغییر دهد و همیشه و بدون هیچ تردیدی، کتابی که داوران انتخاب کرده‌اند، به عنوان برنده جایزه معرفی شده است. او با بیان این‌که ما به عنوان گروه و اعضای اجرایی جایزه، مرعوب اینکه فلان نشر در جمع ناشران هست یا نیست، نشده‌ایم و مرعوب این نبوده‌ایم که فلان نشر دو یا سه کتاب در بین نامزدهای جایزه دارد، گفت: همین دیدگاه و عملکرد ما در جامعه ادبی اثر مثبت گذاشته است. قزلی همچنین گفت: خوشحالم از اینکه وقتی قرار شد نهمین دوره جایزه جلال به جای ۲ آذر در تاریخ ۴ دی برگزار شود، اهالی ادبیات و ناشران از ما درباره تاخیر برگزاری جایزه، مستقیم و غیرمستقیم سؤال می‌کنند که نشان می‌دهد حساسیت جامعه ادبی نسبت به برگزاری و نحوه برگزاری و برندگان جایزه بالا رفته است. خوشحالم از اینکه جایزه جلال وقتی برندگان خود را اعلام می‌کند، آن کتاب در کمتر از دو ماه تجدید چاپ می‌شود. خوشحالم از اینکه وقتی ناشری دو یا سه نامزد در جایزه جلال دارد، نصف ویترین کتابفروشی خودش را به آن کتابها اختصاص می‌دهد. خوشحالم از اینکه وقتی ناشری برنده جایزه جلال می‌شود، پوستری را به صورت اختصاصی برای آن کتاب طراحی می‌کند. او ادامه داد: به نظر من آن دوره سر آمده که برنده شدن و نشدن در جایزه جلال، هیچ اثری در وضعیت نویسنده و کتاب نداشت. بنابراین خوشحالم از اینکه وقتی اثر فلان نویسنده در جایزه جلال برنده شده، زمینه ترجمه و معرفی آن در کشورهای دیگر ایجاد می‌شود. قزلی در تأکیدی دوباره اظهار کرد: الان که این سه دوره را از نظر می‌گذرانم، احساس خوبی دارم. فکر می‌کنم جایزه جلال این ظرفیت را دارد که در منطقه و حتی در دنیا جزو جایزه‌های مهم باشد. او سپس درباره اقبال جامعه ادبیات در کشورهای دیگر به برندگان جایزه جلال اظهار کرد: امیدوارم که برندگان ما در دنیا بیشتر مورد توجه جوامع ادبی و انتشاراتی‌ها باشند. ما بارقه‌های آن را مشاهده می‌کنیم. مثلاً وقتی برنده جایزه جلال را به فستیوال ادبی بابِل عراق می‌فرستیم، مورد تقدیر و توجه بسیار قرار می‌گیرد. وقتی داور یا هیأت علمی خود را به روسیه می‌فرستیم، در آنجا بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. اینها مسائلی است که زمانی برای یک جایزه، آرزو بود، اما ما الان در مسیر تحقق این تجربه قرار داریم و هر چند تا هدف مطلوب فاصله داریم ولی در مسیر خوبی قرار گرفته‌ایم و آینده نیز روشن است. در بخش دیگری از این نشست منیژه آرمین دبیر علمی این جایزه گفت: پروسه انتخاب داوران کاملا دموکراتیک بوده و هیات علمی به آن ها رای داده است. داوران هم از استادان و صاحبنظران انتخاب شده‌اند. تصمیمات فردی نبوده و ضریب خطای تصمیمات بسیار کم بوده است. داوران نهایت تلاش خود را انجام داده‌اند تا در انتخاب آثار سلیقه فردی حاکم نباشد؛ بنابراین آنها هیچ نوع تفکر شخصی خود را در انتخاب آثار حاکم نکرده‌اند. او سپس درباره آثار بررسی‌شده در این جایزه ادبی گفت: پرداختن به سوژهای متنوع و آثاری با ساختار، محتوا و دیدگاه‌های مختلف از موارد قابل توجه در این دوره از جایزه است. آرمین در ادامه گفت: ادبیات داستانی ما وامدار ترجمه از زبان‌های بیگانه نیست، همچنین مقلد دوره مشروطیت تا دوره انقلاب هم نیست. ضمن اینکه دچاره یکسان‌نویسی و شعارزدگی هم نشده است بلکه نویسندگان آنها دارای تشخص و تفکر مستقل و شیوه‌ای خودساخته هستند که نوید بزرگی برای ادبیات ایران به همراه دارد و نشان می‌دهد پرداختن به ادبیات داستانی و رمان جدی است نه از سر تفنن. البته متاسفانه در زمینه نقد ادبی سیر نزولی داشته‌ایم به گونه‌ای که داوران نتوانستند هیچ اثری را حتی به عنوان نامزد معرفی کنند. 58241

تله سینما

خبرآنلاین